Тәж-Махал, үнді фильмі және йога: Қазақстан мен Үндістан байланысы жайлы не білеміз?

Үндістанның Қазақстандағы елшісі Т.В. Нагендра Прасадтың дипломатиялық миссиямен елімізге келгеніне 3 айдай уақыт болды. Елші Қазақстан мен Үндістан арасындағы байланыс жайлы айтып, жоспарларын бөлісті, деп хабарлайды BAQ.KZ тілшісі.

Үндістан елшісі елордалық журналистермен кездесінде Қазақстанға келгеніне үш ай ғана болса да, осы уақыт ішінде әртүрлі салалардыңәлеуеті зор екенін және жастардың кәсіпкерлік рухын байқағанын айтты. Дипломаттың сөзінше, Орталық Азиядағы ең үлкен мемлекет және экономика ретінде Қазақстан аймақта бейбітшілікті, дамуды және өркендеуді қамтамасыз етуде маңызды рөл атқара алады.

Үндістан үшін G20 және Шанхай Ынтымақтастық Ұйымының төрағасы ретінде әлемдік аренада өте белсенді жыл болды. Өздеріңіз білетіндей, Үндістан Тұрақты даму мақсаттары, (ТДМ), климаттың өзгеруіне және жаһандық Оңтүстіктің дауысқа аса назар аудара отырып, G20-ны бірнеше жетістіктерімен ерекше өткізді. Нью-Делиде өткен қыркүйектегі саммитте G20 көшбасшылары Африка одағын G20 мүшесі ету арқылы тарихқа енді. Үндістан іс жүзінде "Жаһандық Оңтүстіктің дауысы" атты екі саммит өткізді, оған Қазақстан белсенді қатысты. Үндістан сонымен қатар осы аймаққа жататын Шанхай Ынтымақтастық Ұйымының жоғары лауазымды тұлғалар кездесулері мен Саммит өткізді, және оларда Қазақстан белсенді рөл атқарады, - деді Нагендра Прасад.

Елшінің сөзінше, күллі әлем пандемиядан туындаған күйзелістен енді ес жиып жатқанда, Украина-Ресей соғысы мен жақында газа қақтығысына байланысты қиындықтарға тап болды және бұл бүкіл әлем экономикасының қалпына келтіруін тежейді.

Үндістан – бесінші ірі экономика

Үндістан, өз кезегінде, экономикалық өсімі 7%-дан асатын әлемдегі ең жылдам дамып келе жатқан ірі экономика ретінде 5-ші ірі экономикаға айналды және бірнеше жылдан кейін әлемде 3-орынға шығуға дайын. Жалғасып жатқан экономикалық реформаларымен Үндістан өзінің Айфон және ауыр Өндірістік жабдықтар сияқты жоғары сапалы электронды тауарларды қамтитын өндіріс орталығына айналып келеді. 

Өздеріңіз білетіндей, әсіресе COVID пандемиясы кезінде, әлем тасымалдау арналарын түрлендірудің маңыздылығын түсінді. Үндістан әртүрлі секторлар үшін әлемдегі ең жас білікті жұмыс күші мен қолайлы экожүйенің арқасында осы санатқа сәйкес келеді. Үндістан 1,4 миллиард адамның қажеттіліктеріне қызмет көрсетудегі технологияларды қамтамасыз етуде көшбасшы, әсіресе цифрлық транзакциялар (финтех), жаңартылатын энергия көздерін қосу, атап айтқанда күн энергиясы (550 ГВт үшін), бүкіл әлем бойынша вакциналар мен қол жетімді фармацевтикалық өнімдерді өндіру және т.б., - деп айтты ол.

Қазақстан мен Үндістан - серіктестер

Үндістан-Қазақстан қатынастарына келетін болсақ, Үндістан мен Қазақстан 2000 жылдан астам уақытқа созылған ежелгі тарихи қатынастармен байланысты. Тауарлармен, сондай-ақ идеялармен және мәдени байланыстар үнемі және тұрақты алмасып келеді. Үндістан Қазақстанның тәуелсіздігін мойындаған алғашқы елдердің бірі болды. Дипломатиялық қатынастар 1992 жылы 22 ақпанда құрылды. Содан бері жоғары деңгейдегі сапарлар өткізілді, бұл біздің қарым-қатынасымызға жаңа серпін берді, - деді Т.В. Нагендра Прасад.

Елші атап өткендей, Үндістан Премьер-министрі Нарендра Моди мырза Қазақстанға 2015 және 2017 жылдары келді. Президент Тоқаев мырза 2022 жылғы қаңтарда Үндістан-Орталық Азия саммитіне қатысты. Биыл Президент Тоқаев "Жаһандық Оңтүстік дауысы" саммитіне және Үндістан ұйымдастырған ШЫҰ мемлекет басшылары кеңесінің Саммитіне қатысты.

Біз Үндістан-Орталық Азия саммиті, Үндістан және Орталық Азия Сыртқы істер министрлерінің кездесуі, Үкіметаралық комиссиялар, Сыртқы істер министрлігінде консультациялар және т.б. сияқты екіжақты және көпжақты өзара ынтымақтастықтың көптеген форматын орнаттық. Үндістан Орталық Азиямен қарым-қатынасты дамытуға, кеңейтуге және нығайтуға аса қызығушылық танытады, өйткені ол Үндістанның көршісі және біз ғасырлар бойы қарым-қатынаста болдық. Қазақстанның аймақта мол ресурстары мен бастамалары бар, Үндістан мен Қазақстан қарым-қатынастардың қазіргі деңгейін одан да жоғары деңгейге көтеру үшін зор әлеуеті бар, - дейді Үндістан елшісі өз сөзінде.

Үндістан мен Қазақстан ШЫҰ, АӨСШК (Азиядағы Өзара Ықпалдастық және Сенім Шаралары жөніндегі Кеңес) және Үндістан-Орталық Азия диалогы сияқты өңірлік көпжақты форумдарда да маңызды рөл атқарады.

Сауда: Қазақстан – Үндістанның инвестициялық серіктесі

Экономикалық және сауда қатынастары тұрақты түрде дамып келеді. Қазақстан - Үндістанның Орталық Азиядағы ең ірі сауда және инвестициялық серіктесі.

Біздің екі жақты тауар айналымымыз үш жыл қатарынан 2 миллиард доллардан асады. Бізде сауданы кеңейтуге үлкен мүмкіндік бар. Перспективалы секторлар - пайдалы қазбаларды өндіру, фармацевтика, жаңартылатын энергия көздері, технологиялар, өндіріс және т.б., оларға ерекше назар аудару қажет, өйткені Үндістанның кең ресурстары мен тәжірибесі бар, - деп айтты Т.В. Нагендра Прасад.

Қорғаныс саласы

Үндістан мен Қазақстан 2009 жылы қарым-қатынастарын стратегиялық деңгейге көтерді. Қорғаныс саласындағы ынтымақтастық - Қазақстанмен стратегиялық әріптестігіміздің маңызды негізі. 2018 жылдан бастап Үндістан мен Қазақстанның әскери қызметшілері Ливандағы Біріккен Ұлттар ұйымының туы астында бірлесіп қызмет атқарады. Терроризм адамзатқа ең үлкен қауіп болып қала береді, - дейді дипломат.

Т.В. Нагендра Прасад Алматыда "КазИнд-2023" бірлескен әскери жаттығуларына қатысқан. Сөзінше, жаттығулар "терроризмге қарсы ілімдер" тақырыбында өткен. Үндістан қарулы күштері осы оқу-жаттығу кезінде қазақстандық әріптестерімен өз тәжірибелерін бөлісті.

Йога, би және музыка: Мәдени байланыс

Үндістан мен Қазақстан йога, үнді фильмдері, би және музыка кештерін өткізіп, мәдени байланыстарды нығайтып келеді. Астанадағы Свами Вивекананда мәдени орталығы әртүрлі мәдени іс-шаралар, соның ішінде йога, би және музыка сабақтарын өткізеді. Біріккен Ұлттар Ұйымы Халықаралық йога күнін жариялағаннан бері бүкіл әлемде осы ежелгі үнді қазынасына деген қызығушылық артты. Биыл Халықаралық йога күні бүкіл Қазақстан бойынша 21 қалада аталып өтті. Йога сабақтары Мәдени орталықта және елшілікте тұрақты түрде өткізіледі.

Даму серіктестігі Үндістанның сыртқы саясатында бірінші орында. Үндістан қазақстандық жастарға арналған стипендиялардың екі түрін ұсынады - Үндістанның техникалық және экономикалық ынтымақтастық бағдарламасы (ITEC) және Үндістанның мәдени байланыстар кеңесінің стипендиясы. ITEC бағдарламасы шеңберінде Үндістан Қазақстанға ауыл шаруашылығы, банк ісі, құқықтану, жасанды интеллект, ақпараттық технологиялар, инженерия, қала құрылысы, менеджмент, йога, ағылшын тілін меңгеру және т. б. сияқты түрлі мамандандырылған салаларда әлеуетті арттыруға көмек көрсетеді және 1992 жылдан бастап Қазақстанның 1400-ден астам азаматы ITEC бағдарламасы бойынша оқыды, - дейді дипломат.

Сөзінше, Үндістанның мәдени байланыстар кеңесі атты (ICCR) стипендиялық бағдарламаcы аясында Үндістан Қазақстаннан келген студенттерге түрлі көркемдік пәндер бойынша стипендиялар ұсынады. ITEC аясында әскери қызметкерлер үндістандық мекемелерде әртүрлі оқу бағдарламаларын өткізеді. Осы бағдарлама аясында тіпті ағылшын тілін үндістандық әскери офицерлер Қазақстан армиясының мектептерінде де оқытады.

Медицина, IT: Білім саласындағы байланыс

Білім беру саласында - елдеріміз арасындағы ынтымақтастықтың перспективалы бағыттарының бірі. Қазіргі уақытта Қазақстанда 9500-ден астам үнді студенттері медицинаны оқиды. Үндістан Ақпараттық технологиялар саласындағы шеберлігімен танымал. Қазақстандық студенттер Үндістанға "Үндістандағы оқу" бағдарламасы бойынша инженерлік және ақпараттық технологияларды оқыту үшін де келе алады. 2015 жылы Үндістан академиялық және ғылыми-зерттеу бағдарламаларын ынталандыру үшін Қазақстанда Рaram Bilim суперкомпьютерін берді.

Туризм. Қазақтар арасында Үндістан несімен танымал?

Үндістанның әртүрлілігі тілдер, діндер, климаттық аймақтарға дейін ерекшеленеді. Үндістан туризмді жылдың кез келген уақытында және барлық қызығушылыққа сәйкес тарих, мәдениет, таулар мен теңіздер, сауықтырудан бастап медициналық сауықтыруға дейінгі қызметтер ұсынады. Гоа және Тәж-Махал сияқты орындар қазақтар арасында өте танымал. Үндістан - сапасы мен қол жетімділігіне байланысты медициналық және сауықтыру туризмі үшін өте танымал бағыт, - деп айтты Т.В. Нагендра Прасад.

Елшінің айтуына қарағандай, Нью-Дели мен Алматы арасында аптасына 11 рейс ұшады. Бұл екі ел арасындағы туризмнің дамуына серпін берді.

Біздің электронды визаны үйден шықпай-ақ оңай алуға болады, - деп айтты елші.