Шикізаттық емес экспорт біртіндеп қалпына келе бастады – Сұлтанов

Нұр-Сұлтан, BAQ.KZ. Коронадағдарыс сауда саласына айтарлықтай нұқсан келтірді, деп жазды Facebook-тегі парақшасында Сауда және интеграция министрі Бақыт Сұлтанов. 

Дүниежүзілік сауда ұйымы әлемдік сауданың 9,2%-ке дейін төмендеуін күтуде, ал ЮНКТАД 5,6%-ке төмендейді деп болжады. Әрине, сәуір айындағы ДСҰ-ның әлемдік сауданың  32%-ке дейін төмендейді деген болжамымен салыстырғанда  – қазіргі жағдайды оптимистік тұрғыда қарауға болады, бірақ іс жүзінде бұл соңғы 11 жылдағы ең үлкен құлдырау. Өкінішке орай, біздің сауда-саттық та төмендеді, - деді Сұлтанов.

Қаңтар-қараша айларында бөлшек сауда айналымы өткен жылдың 11 айымен салыстырғанда 5%-ке төмен. 

Бірақ статистикалық мәлімет көрсеткендей, негізгі шығындар қатаң локдаун кезеңдерінде – көктем мен жазда болады. Ең үлкен шығындар сәуір-мамыр айларында тіркелді. Бірақ карантиндік тыйымдар әлсірегеннен кейін бірден өсу басталды. Мысалы, ағымдағы жылдың тамыз айында бөлшек сауда көлемі дағдарысқа дейінгі деңгейге жетті. 2019 жылғы тамыз айының айналымынан бірнеше пайызға асып түстіп, ал шілде айындағы айналым 2019 жылмен салыстырғанда 20% - ке өсті. Қалпына келтіру өте жылдам қарқынмен жалғасуда. Бірақ әлі де шығындар айтарлықтай. 11 айдағы тауарлар мен қызметтер саудасының нақты көлем индексі 91,3% құрады. Ол желтоқсан айының аяғында одан да өседі. Бірақ, дағдарысқа дейінгі көрсеткіштерге, егер локдаундар қайтадан орын алмаса, көктемнен ерте жете алмаймыз. Биылғы жылы Халықаралық саудада біз де оптимистік көзқарас танытамыз, - деді ол.

10 айдағы деректер бойынша біздің сыртқы тауар айналымымыз өткен жылдың 10 айымен салыстырғанда 13,2% - 81,2 млрд$- дан 70,5 млрд$-ға төмендеді . 

Мұндай құлдыраудың негізгі себебі-біздің шикізаттық экспортымыз: мұнай мен қара металдарға әлемдік бағаның төмендеуі. Ал шикізаттық емес экспорт біртіндеп қалпына келе бастады. Бұл жаһандық сауданың белсенділігін қалпына келтіруге де, қазақстандық экспорттаушыларды қолдау құралдарына да ықпал етеді. Қаңтар-қазан айларында біз шетелге 12,3 млрд $-ға тауар саттық, Иә, бұл өткен жылмен салыстырғанда әлі де аз, бірақ біз біртіндеп айналымды арттырудамыз. Егер қаңтар-қыркүйекте біз 2019 жылдың ұқсас кезеңінен 6,3 пайызға артта қалсақ, қазан айында төмендеу 1 %-тік тармаққа дерлік қысқарды, ал бір айда жалпы тауар айналымы 0,4%-тік тармаққа жақсарды.

Біз ұн мен ұн өнімдерін, мыстан жасалған катодтарды, жеңіл автокөліктерді және жылжымалы құрамның бөліктерін белсенді экспорттай бастадық. Тамақ өнеркәсібі өнімдерінің экспорт көлемін арттыра түсудеміз. Биыл іске қосылып, Қытай нарығына бағдарланған " Экспортты жеделдету "жобасының "Жемісі" жыл соңына дейін 131 млн. $ - ға келісім-шарт жасалуымен келесі жылы тек Қытайға экспорттың 1,4 млрд $-ға өсуіннің күтілуі. Біз өткен жылғы ҚХР-на қайта өңдеу экспортының көрсеткіштерінен асып түстік. Жыл қорытындысы бойынша алшақтық тек ұлғаятын болады, - деді министр.

Министрдің айтуынша жыл қорытындысы бойынша өңдеу экспортының көлемі бойынша өткен жылғы көрсеткіштермен алшақтықты азайту көзделуде.

Біз үшін Ковид белгілі бір мағынада қосымша ынталандырушы болды: Қазақстан жаңа тауарларды экспорттай бастады немесе 5 жылдан астам уақыт сауда жасамаған өнімдердің экспортын қайта жандандырды. Мысалы, біз әр түрлі елдерге (жақын және алыс шетелдерге): жіптер, алюминий сыйымдылықтар, балық, сүйреу тракторлары, жіксіз болат және темір құбырлар, рельстер, Гидравликалық престер және т.б. жеткізе бастадық.Біз бұзылған сауда тізбектеріндегі жағдайды пайдаланып, босатылған орынды өз өнімдерімізбен алмастыра алдық.

Жалпы, біз жыл қорытындысы бойынша өңдеу экспортының көлемі бойынша өткен жылғы көрсеткіштермен алшақтықты азайтуды көздеп отырмыз.

Дәрігерлер келесі жылы коронавирус әлемді "қорқытуды" жалғастырады деп жатыр. Бірақ экономика мен сауданы құтқару мақсатында кейбір елдерде вакцинация басталды, ал басқалары оған дайындалып жатыр, - деді ол.