Сенат ауқымды тұрақтандырушы қызметке ие – Дәурен Абаев

Нұр-Сұлтан, BAQ.KZ. Парламент Сенатының сайлауы аясында желіде бірқатар пікір пайда болды. Онда жекелеген сарапшылар: "бізге Парламенттің жоғарғы палатасы қажет пе? Бұл саяси жанрдың барлық заңы бойынша федералды немесе конфедеративті аумақтық құрылымы бар елдерге қол жеткізе алатын үлкен салтанат" деген пікір жазған, деп хабарлады Президент әкімшілігі басшысының бірінші орынбасары Дәурен Абаев.

Мұндай жарияланымдар Сенаттың кезекті ротациясының алдында әр үш жыл сайын шығып отыратынын мойындау керек. Олардың авторлары, әдетте, бірдей дәлелдерді талқылайды. Біріншіден, унитаризм және екі палаталы Парламенттің болуы әлемдегі өзара ерекше параметр емес. Сенаттар жұмыс істейтін унитарлық мемлекеттер - Польша мен Чехияның кем дегенде классикалық мысалдарын алайық. Тіпті, ресми түрде скептиктердің дәлелі тұрақсыз. Екіншіден, Сенатқа сайлау өте "тыныш" және ешкімге қызықты емес деген тезистер де айтылды. Әрине, олар Президенттік сайлау немесе Мәжіліс сайлауы кезінде орын алған шайқастардан алыс. Бірақ мұның себебі "жұмсақ" ротация механизмінің өзінде екенін ұмытпауымыз керек: Сенат құрамы ешқашан толығымен қайта сайланбайды, азаматтар дауыс бермейді, бұл сайлаушыларды жұмылдырды, - деп жазды ол facebook-тегі парақшасында.

Абаев атағандай, жалпы қабылданған және өркениетті мұндай факторлар саяси шоудың құрамдас бөлігін жоққа шығарады. 

Сондықтан, Сенатқа сайлау мен қалағандай "шулы" өтпегеніне таң қалмас едім. Үшіншіден, біздің еліміздің мемлекеттік құрылым түрінде унитарлылғы аймақтардың өзіндік ерекшеліктері және оларға тән проблемалар жоқ дегенді білдірмейді. Бұл тұрғыда Сенатқа оларды ұсыну Мәжілістегі сайлау пропорционалды жүйе бойынша өтіп жатқанын ескерсек, маңызды рөл атқарады, - деді ол.

Абаев айтып өткендей, тағы бір талап, бұл депутаттардың бет-әлпетін ешкім білмейді және олар халық арасында танымал еместігі де сөз болған.

Шынымды айтсам, бүкіл әлемде Парламенттің жоғарғы палатасының депутаттары төменгі палатадағы әріптестеріне қарағанда қатты танымал бола бермейді. Бірақ бұл мәселені екі астананың бірінде тұратын блогерлер Ақтөбе, Ақмола немесе Маңғыстау облыстарының депутаттарына қатысты көтерді. Мырзалар, бұл таңғалатын жағдай емес. Ең бастысы, олар туралы жергілікті адамдар біледі, оларды құрметтейді және оларға сенеді. Елордалық шығармашыл санат арасында танымал болу, әрине, жақсы, бірақ өңір сенаторы үшін соншалықты маңызды емес, - деді ол. 

Дәурен Абаев институционалдық өзін-өзі қамтамасыз ету мәселесі туралы айтып өтті. 

Біз "декоративтік институттар" туралы сөйлескенді ұнатамыз, бірақ мұндай түсінік, шын мәнінде, әуесқойлыққа ие. Неліктен? Себебі, кез келген институт өзінің заңды өкілеттіктері аясында ( Сенатта олар өте маңызды) жансыз машиналармен емес, нақты адамдармен, олардың көзқарастарымен, саяси сенімдерімен және іс-қимыл жоспарларымен толықтырылады. Мұның бәрі күн сайын сыртқы бақылаушының көзқарасына әрдайым көрінбейтін мыңдаған шешімдер қабылдауға әсер етеді, – деді ол. 

Абаев Сенат қызметінің маңыздылығын атап өтті.

Егер сіз бүкіл саяси жүйенің жұмыс істеуі тұрғысынан қарасаңыз, онда Сенат ауқымды тұрақтандырушы қызметке ие. Бұл ретте Сенатты тарату мүмкін емес, ал оның спикеріне мемлекеттегі екінші лауазымды тұлға мәртебесі берілген факт маңызды рөл атқарады. Соңында, менің ойымша, биыл қабылданған барлық заңның ішіндегі ең маңыздысы "Бейбіт жиналыстар туралы заң" және "Ұлт денсаулығы туралы кодекс" екенін атап өткім келеді. Сенаттың бұл құжаттардың соңғы редакциясын қалыптастыруда атқарған рөлін еске түсіру керек пе?, - деп түйіндеді ол.

Айта кетейік, ҚР Орталық сайлау комиссиясының отырысында ҚР Парламенті Сенатының депутаттарын сайлаудың қорытындылары жарияланды. Дауыс беру күнінің қорытындысы бойынша ҚР Парламенті Сенатының депутаттары болып сайланғандардың тізімі жарияланды. ҚР ОСК төрағасы Берік Имашев сайлаудың ашық, әрі таза өткенін мәлімдеді.