Сатушылардың қанша пайызы жасөспірімдерге темекі сатуға дайын?

Алматы, BAQ.KZ. Қазақстанның Сауда кәсіпорындары қауымдастығы "Adal Nietpen" жобасы аясында құрамында никотині бар өнімдерді сату тақырыбында дүкен сатушылары арасында сауалнама жүргізді. 

Сауалнама 2020 жылдың маусым айының екінші жартысында сұхбат әдісімен Қазақстан қалаларындағы 400 дүкен сатушысы арасында өткізілді.
Сатушының жасөспірімге никотині бар өнімді сату туралы шешімінің артында не тұр. Осы сауалнаманың қорытындысы бізге жағдайды толығырақ түсінуге көмектеседі. Зерттеудің кейбір көрсеткіші Adal Nietpen жобасының тиімділігін өлшеу үшін негізгі индикаторларды сипаттайды, - дейді ҚСКҚ басқармасының вице-президенті Жібек Әжібаева.

Сауалнама қорытындысы бойынша сатушылардың тек 37%-ы кәмелетке толмағандарға темекі өнімдерін сатуға қазіргі күнгі тыйым салуды темекі шегуге қарсы күрестің тиімді шарасы деп санайды екен.

Сатушылардың көпшілігі (55%) ҚР сауда нүктелерінде кәмелетке толмаған сатып алушыларға темекі өнімдерін сатуға тыйым салу толық көлемде сақталады деп санайды. Бұл ретте әрбір бесінші сатушы жағдайдың керісінше екеніне сенімді. Сатушылардың пікірінше, кәмелетке толмағандарға темекі өнімдерін сатуға тыйым салуды сақтамаудың негізгі себебі –  қаржылық себептер және табыс алу қажеттілігі (47%). Сатушылардың едәуір бөлігі (37%) темекі шегу мен никотинге тәуелділікпен күресудегі дүкен сатушыларының рөлін маңызды емес деп санайды, - делінген хабарламада.

Сондай-ақ, сұралған сатушылардың 53%-ы өз қаласының дүкендерінде кәмелетке толмағандарға темекі өнімдерін сату жағдайлары туралы естіген.

Сатушылардың 54%-ы кәмелетке толмаған сатып алушыға темекі өнімдерін сату бас тартылса, олар өнімді басқа дүкеннен сатып ала алады деп санайды. Сатушылардың 20%-ы тыйымды бұзған сатушылар бұған жиі жауап береді деп санайды. Көптеген сатушы (91%) темекі өнімдерін сату ережелерінің толық сақталуын мәлімдейді. Егер сатып алушының жасын анықтау қиын болса, 10 сатушының 9-ы жеке куәлікті көрсетуді сұрайды, - делінген хабарламада.

Сонымен қатар, сатушылардың темекі өнімдерін сатқаны үшін жауапкершілігі туралы пікірлер екіге бөлінді: сауалнамаға қатысушылардың 50%-ы сатушы кәмелетке толмағандарға темекі өнімдерін сатқаны үшін жауапты болуы тиіс деген пікірді ұстанады. 46%-ы олардың жауапкершілік аймағына тек дүкенде тауарды сату кіреді және балалар арасында темекі шегуге қарсы күрес үшін ата-аналар мен мемлекет жауапты деп санайды.

Сондай-ақ, сатушылар маңызды рөл атқарады. Өйткені жас сатып алушылар оларға тыйым салынған өнімдерді сатып алуға келеді. Дүкендердегі сатушылар - бұл балалар темекі мен құрамында никотині бар өнімдерге қол жеткізе алатын "көпір", сондықтан "Adal Nietpen" жобасы бөлшек сауда өкілдеріне сатып алушының жасын бақылаудың маңыздылығын, сондай-ақ олардың кәмелетке толмағандардың болашағына ықтимал әсерін еске салуға бағытталған. Кәмелетке толмаған сатып алушылар –  бұл тәжірибесіздігіне байланысты өмірлерінде көптеген жылға созылатын зиянды әдеттерге ие болатын аңғал жасөспірімдер. Сатушыларды біздің қозғалысқа қосыла отырып, өскелең ұрпаққа жауапкершілікпен қарауға шақырамыз, - дейді ҚСКҚ атқарушы директоры Ермек Рахметов.

Осы жылдың маусым айының басында жүзеге асқан жоба шағын бөлшек сауда өкілдеріне, соның ішінде дүкен иелеріне, кассирлерге және құрамында никотині бар өнімдер мен кәмелетке толмағандар арасында көпір бола алатын барлық адамға бағытталған. Жобаның жаңалықтары мен іс-шаралары туралы @adal_nietpen Instagram аккаунтынан білуге болады.

Сауалнаманы маркетингтік зерттеулер мен консалтинг саласында қызмет көрсетуге мамандандырылған Alvin Market компаниясы жүргізді.