Тоқаевтың БАӘ-ге сапары елдеріміздің өзара сенімін нығайта түсті – сарапшы
Нұр-Сұлтан, BAQ.KZ тілшісі. 2020 жылдың 27 қаңтарында Қазақстан президенті Қасым-Жомарт Тоқаев Біріккен Араб Әмірліктеріне ресми сапармен барды. Бұл мемлекет басшысының биылғы алғашқы шетелдік сапары.
Бұл сапарды ҚР президенті жанындағы Қазақстан стратегиялық зерттеулер институтының бас ғылыми қызметкері Болат Әуелбаев ел тарихындағы маңызды кезең деп атады.
Қазақстанның сыртқы саясаты мен экономикасы үшін Таяу Шығыс бағыты перспективалы. Бұл аймақ бүкіл әлемді өзінің байлығымен, мәдени-тарихи құндылықтарымен, дамыған туристік инфрақұрылымымен және болашаққа ұмтылған қала агломерацияларының архитектурасымен тартады, - дейді саясаттанушы.
Бірақ оның айтуына қарағанда, Таяу Шығыс-геосаяси қайшылықтардың қиын түйіні.
Онда болып жатқан оқиғалар жаһандық саясаттағы жылдам реакция арқылы таралып, халықаралық энергетикалық нарықта қоздырғыш импульстерімен көрініс табады. Осы жаңа жыл аймақтық шиеленістің жаңа толқынымен өтті. Америка-Иран қарым-қатынасы өз мәселелерін шешудің қауіпті шегіне тағы бір рет жақындады. Парсы шығанағы елдерін қарулы қақтығысқа тарту қаупі өте жоғары болды. Сұйытылған табиғи газдың үшінші бөлігі және мұнайдың жалпы әлемдік тұтынудың төрттен бір бөлігі өтетін Ормуз шығанағы жағалауындағы халықаралық сауда-қаржы орталықтары мен көлік коммуникацияларының жоғары осалдығын ескере отырып, кез келген әскери іс-қимылдардың салдары өзінің ауқымы бойынша апатты болуы мүмкін, - дейді ол.
Сонымен қатар, ол осындай қиын геосаяси жағдайға қарамастан қазақстан-әмірлік кездесуі сәтті өткенін айтты.
Екі елдің саяси көшбасшылары келіссөздерінің негізгі бағыты – өзара сенімді нығайтуға, өзара тиімді ынтымақтастыққа, жаңа іскерлік және сауда байланыстарын жолға қоюға бағытталған. Тараптар мұнай-химия индустриясы, агроөнеркәсіп кешені, сауда, инвестиция және қаржы салаларындағы бірлескен жобаларды жүзеге асыру жоспарларын талқылады. Қазақстан мен Біріккен Араб Әмірліктері көп жағдайда өз дамуында ұқсас – тарихи өлшем бойынша мемлекеттер салыстырмалы түрде жас. Таяу уақытта БАӘ-нің елу жылдығы, ал ҚР егемендігінің отыз жылдық мерейтойы өтеді, - дейді Болат Әуелбаев.
Оның ойынша, Нұр-Cұлтан мен Абу-Даби өңірлік істерде сындарлы бейтараптықтың саясатын ұстанады.
Екі мемлекет де халықаралық құқықты қатаң сақтауды, басқа елдердің істеріне араласпауды және мемлекетаралық проблемаларды дипломатиялық түрде шешуді қолдайды. Расында Таяу Шығыста, өзара әлемдік және өңірлік ірі мемлекеттер шиеленіскен, сондай-ақ этносаралық және конфессиялық қақтығыстарды перманентті өршітіп, теңдестірілген сыртқы стратегияны жүргізу өте қиын. Дегенмен, әмірлік басшылыққа бұл БАӘ-де діни саланы саясаттандыруды ешқандай түрде қабылдамайтындығының арқасында қол жеткізіледі. Бұл олардың ішкі және сыртқы саясатының басты басымдығы болып қала береді. Бұл елдің халықаралық лаңкестікке қарсы күреске қосқан үлесі байқалады, - дейді саясаттанушы.
Ол халықаралық коалициямен келісім бойынша әмірлік әскері 2014 жылы Сирия мен Ирактағы ИШИМ-ге қарсы шыққанын атап өтті.
Йеменде олар шекара аралық әскери одақ құрамына кіреді. Америкалық мамандардың бағалауы бойынша, Йемен аумағында соғысып жатқан әл-Каида содырларына қарсы әмірлік арнайы мақсаттағы іс-қимыл анағұрлым тиімді болды. Әмірліктердің тағы бір ерекшелігі-олардың көшбасшылары халықаралық қауіпсіздік құрылымдарына көп көңіл бөледі. Осылайша, дауыс берудің екінші кезеңі барысында олар 2017-18 жылдарға арналған БҰҰ ҚК тұрақты емес мүшелерінің құрамына Қазақстанның кандидатурасын қолдау көрсетті, - деді ол.
Саясаттанушы БАӘ-нің Нұр-Сұлтанда штаб-пәтері бар азық-түлік қауіпсіздігі жөніндегі Ислам ұйымын, Қазақстан аумағында МАГАТЭ төмен байытылған уран Банкін құруға белсенді ықпал еткенін атап өтті.
Сондай-ақ, Азиядағы өзара іс-қимыл және сенім шаралары жөніндегі кеңестің, әлемдік және дәстүрлі діндер лидерлерінің съездерінің шақыруларына қатысты. Қазақстан мен БАӘ ынтымақтастығы үлкен перспективаға ие, олардың ұмтылыстары болашаққа бағытталған. Көмірсутек ресурстарын сатуға тәуелділігі жоғары елдер экономиканы әртараптандыруды дамытудың одан әрі жолдарын іздестіруде, - дейді сарапшы.
Ол Әмірліктер белсенді қатысқан "Astana EXPO-2017" халықаралық көрмесі болашақ энергиясына арналғанын, 2020 жылы "Болашақ үшін сана-сезімді біріктіру" тақырыбында бүкіләлемдік ЭКСПО көрмесі Дубай қаласында өтетінін мысалға алды.