Қытай Жаңа жылы: Әлем 2025 жылды қалай қарсы алды

Қытай Жаңа жылы немесе Көктем фестивалі (春节 – Chūnjié) – Қытайдағы ең маңызды мереке. Қазір осы мейрамды атап өтетін бірнеше елде мереке. BAQ.KZ тілшісі Қытай Жаңа жылы қалай өткеніне шолу жасады.

Бұл күн Ай күнтізбесі бойынша есептеліп, қаңтар мен ақпан айларының арасында ауысып отырады. Қытай ғана емес, көптеген азиялық елдерде, соның ішінде Корея, Вьетнам, Малайзия, Сингапур және басқа да елдерде атап өтіледі.

2025 жылы Қытай Жаңа жылы – 29 қаңтарда басталады және Жасыл Аждаха жылы келеді.

Қытай Жаңа жылының шығу тарихы

Мерекенің пайда болуы Нянь (年, Nián) атты мифтік құбыжыққа байланысты. Аңыз бойынша, Нянь жыл сайын ауылдарға келіп, адамдарға шабуыл жасайтын. Оны тек қызыл түс, қатты дыбыстар және от қорқытатын болған. Сол себепті қытайлар Жаңа жылда қызыл түсті безендірулер іліп, отшашулар атып, арыстан билерін ұйымдастыру дәстүрін қалыптастырды.

Қытай Жаңа жылында көшелер, үйлер, ғимараттар қызыл фонарьлармен, ленталармен, ою-өрнектермен безендіріледі. Қызыл түс – сәттілік пен байлықтың символы.

Қытайлар үйлерінің есіктеріне "Фу" (福) – "Береке" иероглифін және арнайы жұп өлеңдер (чуньлянь) жапсырады. "Фу" иероглифін кейде төңкеріп қояды, бұл "сәттілік келді" деген мағынаны білдіреді.

Мерекелік дәстүрлер

Мереке 15 күнге созылып, Шамдар фестивалімен (Юаньсяоцзе) аяқталады. Бұл күні аспанға қағаз шамдар ұшырылады, бұл өткен жылмен қоштасу мен жаңа үміттерді білдіреді.

Қытай Жаңа жылында адамдар отбасыларымен жиналып, дәстүрлі тағамдар жейді. Бұл "туаньюань фан" (团圆饭) – "қайта қауышу асы" деп аталады.

Үлкендер балаларға және жас адамдарға "хунбао" (қызыл конверттер) береді, ішіне ақша салады. Бұл дәстүр сәттілік пен молшылық тілеу мақсатында жасалады.

Қытай қалаларында Айдаһар және арыстан билері ұйымдастырылады. Бұл билер зұлым рухтарды қуып, сәттілік әкеледі деп сенеді.

Қытай Жаңа жылында отшашулар атып, петардалар жарылады. Бұл жаман рухтарды қашыру үшін жасалатын ең ежелгі дәстүрлердің бірі.

Қытай Жаңа жылындағы дәстүрлі тағамдар қатарында цзяоцзы (пельмень), няньгао (күріштен жасалған тәтті бәліш), юй (балық тағамдары) және көктем бәліштері бар. Бұл тағамдардың әрқайсысының маңызды мағынас бар. Мысалы, балық тағамдары молшылықты білдірсе, көктем бәліштері бақыт пен гүлденудің символы.

Қытай Жаңа жылы қай елдерде тойланады?

Қытайдан басқа елдерде де бұл мереке кеңінен тойланады:

Корея – "Соллаль" (설날) деп аталады, отбасы жиналып, ата-бабаларға құрмет көрсетеді.

Вьетнам – "Тет" (Tết Nguyên Đán), отбасылық дастарқан мен дәстүрлі рәсімдер.

Малайзия, Сингапур, Индонезия – Қытай диаспоралары жаппай атап өтеді.

Моңғолия – "Цагаан сар" деп аталады, жаңа жылдың басы ретінде тойланады.

Қытай Жаңа жылы бойынша қызықты фактілер

Қытай Жаңа жылында 3 миллиардтан астам адам саяхаттайды, бұл – әлемдегі ең үлкен көші-қон құбылысы.

Қытайлықтар шаш қидырмайды, себебі "шаш қию" сөзі "байлықтан айырылу" деген мағынамен үндес.

Жаңа жыл қарсаңында бүкіл үйді тазалау – ескі жылдың сәтсіздігінен арылу деген сенім бар.

4 саны мен ақ түсті сыйлықтар беруге болмайды, себебі Қытайда "төрт" сөзі "өлім" сөзінің айтылуымен ұқсас.

Қытай Жаңа жылы – қасиетті дәстүрлерге толы, отбасылық жылулық пен сәттіліктің символы. Бұл күндері отбасылар жиналып, дәстүрлі тағамдар жеп, тілектер айтып, мерекелік шараларға қатысады. Сонымен қатар, бұл мереке бай мәдени мұра мен халықтық сенімдерге негізделген.