Құрылыс компаниялары да салық төлейді. Енді үй бағасы қымбаттай ма?
Ұлттық экономика министрі Серік Жұманғарин 2026 жылдан бастап құрылыс компаниялары тұрғын үй сатудан ҚҚС төлеуі қажеттігін хабарлады. Бұған дейін олар үшін салықтық жеңілдіктер болған, деп хабарлайды BAQ.KZ тілшісі.
Депутат Бақытжан Базарбек Жұманғаринге құрылыс компанияларын бақылауды бастау туралы өтініш білдірді. Ол мемлекеттің 20 жылдан астам уақыт бойы құрылыс компанияларының мүддесін қорғап, оларды ҚҚС төлеуден босатқанын атап өтті. Осы уақыт ішінде көптеген құрылыс компаниялары байыды, бірақ бұл мемлекеттік қолдау пәтер бағаларын түсіруге көмектеспеді — пәтердің бағасы 21 есе өсті. Қазіргі таңда қарапайым қазақстандықтар үшін тұрғын үй сатып алу қиын болып отыр.
2022 жылдың өзінде жеңілдіктердің жалпы сомасы 130 миллиард теңгені құрады. 2001 жылы орташа пәтердің бағасы 23,6 мың теңге болатын, ал 2023 жылы ол 494 мың теңге болды. Бұл 21 есе өсті, — деді Базарбек.
Депутаттың пікірінше, құрылыс компаниялары ҚҚС жеңілдіктерін өз пайдасына пайдаланған — кейбіреулері Forbes тізіміне кіріп, басқалары капиталды шетелге шығарған, ал кейбіреулері тіпті үлескерлерді алдаған.
Ол 2026 жылдан бастап құрылыс компанияларына ҚҚС жеңілдіктерін алып тастауды қолдайтынын, бірақ үкіметтің құрылыс компанияларының бағаларды жасанды түрде көтеруін қалай бақылауы мүмкін екендігі туралы сұрақ қойды.
Егер біз оларды ҚҚС төлеуден босатқан болсақ, енді олар бағаларды көтеріп, біз қосымша проблемаға тап боламыз. Біріншіден, 30 жыл бойы алданған халық. Екіншіден, тұрғын үйге қол жеткізе алмайтын адамдар, — деді Базарбек.
Жұманғарин депутатпен келісіп, құрылыс компанияларына арналған салықтық жеңілдіктердің тиімді болмағанын атап өтті.
Бағалар өсіп жатыр, сіз айтқандай. Бірақ шын мәнінде, осы кешендермен байланысты жұмыстар көп жағдайда салықтан жалтару объектісі болғанын білесіздер, — деді Жұманғарин.
Ол бұған дейін Мемлекеттік кірістер комитеті BI Group және BAZIS-A құрылыс компанияларына салық қарыздарын төлеу қажеттігі туралы хабарламалар жібергенін еске салды. Жұманғарин алдағы уақытта құрылыс компанияларының салық міндеттемелерін орындауына бақылау орнатылатынын мәлімдеді.
Оның айтуынша, баға белгілеу процесіне арнайы агенттік қадағалаушы болады. Рынокта доминантты немесе қосымша доминантты жағдайды иеленетін компаниялар белгіленген баға саясаты шеңберінде әрекет етуге міндетті болады. Сонымен қатар осындай компанияларға тауарлар, жұмыстар мен қызметтер жеткізушілері арнайы салық режимін қолдана алмайды.
Жұманғарин салықтық әкімшілендірудің ашықтығын қамтамасыз ету үшін электрондық шот-фактуралар қолданылатындығын, бұл ҚҚС есептеу мен төлеуді тиімді бақылауға мүмкіндік беретінін атап өтті. Бұған дейін Ұлттық экономика министрлігі осы факторды құрылыс компанияларына ҚҚС енгізудің басты себептерінің бірі деп көрсеткен болатын.
Бұл жобаларда жергілікті мазмұнның жақсы деңгейі бар, бұл бақылауды жүзеге асыруға мүмкіндік береді. Сондықтан мен бағаның өсуін тоқтату үшін жеткілікті бақылауды қамтамасыз ете алатынымызға сенімдімін, — деп жауап берді Жұманғарин.
Жаңа Салық кодексінің жобасы қазір Мәжілісте талқыланып жатыр. Оның 2025 жылы қабылдануы жоспарланып, егер қабылданса, 2026 жылғы 1 қаңтардан бастап күшіне енеді. ҚҚС мөлшері 16% деңгейінде белгіленуі мүмкін.