Қаңтар қасіреті. Депутаттар зардап шеккен кәсіпкерлерге нақты көмек қажет екенін айтты

Нұр-Сұлтан, BAQ.KZ тілшісі. Мәжіліс депутаты Ерлік Өмірғали қаңтар оқиғасынан зардап шеккен кәсіпкерлерге көмек қажет екенін айтып, Премьер-министр Әлихан Смайыловқа депутаттық сауал жолдады.

Тәуелсіздік тарихындағы бұрын-соңды болмаған, адам шығыны көп қаңтардағы қайғылы оқиға бүкіл елге үлкен зиян келтірді. Орасан шығынға кәсіпкерлер де тап болды. Мысалы, ALSER, Белый Ветер, Sulpak Mi.com.kz, Satel дүкендер желісі және басқа да кәсіпкерлер шығындар туралы дәлелді базасы бола тұра, банктердегі қарыздарға қатысты төлемдерді жабу, сондай-ақ салықтар, жеткізушілер мен сақтандыру полюсі барларға қатысты мәселелер алаңдатады, - деді депутат.

Оның сөзінше, СОО және басқа жылжымайтын мүлік иелері және олардың жалға алушылары қысқа мерзімде өздерінің кәсіпкерлік қызметін қалпына келтіруге ұмтылуда, алайда ғимараттың инфрақұрылымы (электр кабельдері, су құбыры) зақымдалды, бұл жөндеу жұмыстарын қиындатып жатыр.

Алдын ала есептеулер бойынша шығын сомасы жүздеген мыңнан бірнеше миллиард теңгеге дейін жетіп отыр. Көптеген адам үшін шығындар толық банкроттықпен және өмір бойы қарызға жұмыс істеу перспективасымен теңеседі. Қазіргі уақытта оларға қандай да бір сараптама мен іс-қимыл алгоритмдері қажет екенін түсіндіруде, бірақ ешкім бұдан әрі не болатынын және бизнесті қалай сақтау керектігін нақты білмейді, - деп түсіндірді Ерлік Өмірғали.

Депутат бизнес өкілдерін қандай мәселелер алаңдататынын айтты.

1. Қарыздары бар адамдардың төлемдері бойынша мәселе.
2. Өнім берушілер алдындағы тауарды төлеу міндеттемесі мәселесі.
3. Салықтар бойынша сұрақтар. Бұл шоттарға тікелей төлем немесе қандай да бір салық жеңілдіктері бола ма? Жоғалған активтер сомасына ҚҚС төлеуден босату немесе тағы басқа жеңілдетулер болуы мүмкін бе?
4. Сақтандыру төлемдерінің мәселесі – сақтандыру компаниялары келтірілген залалды өтейді деп мәлімдегендер бар. Сонымен бірге бизнеске «сақтандыру саяси тәуекелдер мен форс-мажорды өтемейді» деп жауап берген жағдайлар көп.

Кешіктірудің әр күні кәсіпкерлер үшін жаңа шығындар мен жаңа мәселелерді көбейтеді. Түрлі уәделерге қарамастан, бизнес әрі қарай не істеу керегін толық білмейді. Көптеген кәсіпкердің жеткізушілермен шарттық міндеттемелермен және жақын арада өтелуі тиіс төлем шарттарымен қолдары байланған. Бірақ жай ғана тоналған тауар үшін қалай төлем жасауға болады? – деп кәсіпкерлер мәселесін көтерді Мәжіліс депутаты.

Ерлік Өмірғали атап өткендей, қазіргі күні ҰКП-ның атына көптеген сын айтылып жатыр, ол кәсіпкерлерге практикалық көмектің орнына кәсіпкерлік басқармалары мен құқық қорғау органдары оларсыз жинайтын залалдың қандай да бір статистикасын жинауда. Олар форс-мажор туралы анықтама беруде, алайда ол Азаматтық кодекстің 374-бабына сәйкес ақшалай міндеттемелерге қолданылмайды, демек мұндай анықтамалардың пайдасы аз.

Қазір кәсіпкерлерге анықтама емес, сақтандыру компанияларына қойылатын талаптар қажет – түрлі сылтау ойлап таппай, бизнесті жедел құтқару керек. Әйтпесе, ол сақтандыруды сатып алғанда кезде не үшін ақша төледі? Үкіметке қойылатын талаптар қажет – мемлекет әрқашан қауіпсіздікке жауап беруі керек, бұл азаматтардың мемлекетпен қоғамдық келісімінің негізі. Мәселені тек салықтармен ғана емес, сонымен қатар Президент айтқандай, біздің қалаларымызға жасалған шабуылды «қалыс жіберген» мемлекеттік органдардың кінәсінен туындаған басқа да міндеттемелермен шешуде көмек қажет, - деп айтты ол Мәжілісте.

Ерлік Өмірғали атап өткендей, банктер мерзімін өткізіп алғаны үшін айыппұл есептемейтінін және ТЖ кезеңінде кредиттер бойынша мерзімін ұзартатынын хабарлады. Ал төтенше жағдай аяқталды. Бірақ бизнес қалпына келтіру бойынша жұмыстар бастаған жоқ, ал бұзылған нысандардың жұмысшылары әлі кіріс ала алмай отыр.

Жоғарыда аталған мәселелердің негізінде «Ақ жол» фракциясының депутаттары өз ұсыныстарын айтты.

1. Қаржы мониторингі агенттігі барлық банктер мен микрокредиттік ұйымдарды кейінге қалдыру аяқталғаннан кейін ағымдағы төлемдерді ұлғайтпау үшін қарыз мерзімдерін ұзарта отырып, заңды тұлғалар үшін де, жеке тұлғалар үшін де кірістерді жөндеу және қалпына келтіру үшін барлық қарызды 90 күнге кейінге қалдыруды міндеттеу.
2. Дәл сол себептермен және дәл осы мерзімдер бойынша салықты кейінге қалдыру.
3. Террордан зардап шеккен үй-жайлар мен тұрғын үйлерге жөндеу жұмыстарын жүргізуге пайызсыз несиелер беру туралы мәселені пысықтау.
4. Бас прокуратура мен қаржы нарықтарын реттеу жөніндегі агенттік сақтандыру компанияларымен дауларда кәсіпкерлерді қорғауы қажет, өйткені сақтандыру компаниялары кәсіпкерлер тарапынан жасалатын тұрақты төлемдерге қарамастан сақтандыру төлемдерін төлеуден бас тартуда.