Президент кеңесшісі 6 трлн теңгенің қайда, қалай жұмсалғанын айтып берді

Нұр-Сұлтан, BAQ.KZ. Бұл туралы экономикалық мәселелер бойынша ҚР президенті Қасым-Жомарт Тоқаевтың штаттан тыс кеңесшісі Олжас Құдайбергенов өзінің Facebook-тегі парақшасында жазды. 

Соңғы кездері әлеуметтік желілерде пайда болған антидағдарыстық шараларға бөлінген 6 трлн теңгенің қайда, қалай жұмсалғаны туралы алып-қашпа әңгімелерге байланысты Олжас Құдайбергенов түсіндірме берді.

Оның айтуынша, бұл қаржы нақты шараларға бөлінген, әр шараның орындалу уақыты бар, кейбір шаралардың орындалу уақыты жыл соңына дейін созылуы мүмкін.

Жұмыспен қамтудың жол картасы бойынша 1 триллион теңге жоспарланған, оның 700 млрд теңгесін әкімдіктер облигация шығару арқылы, ал қалған 300 млрд теңгесін республикалық бюджеттен алады. Жаңалықта "негізінен құрылыс және инфрақұрылымды жаңарту саласында 7000 жобаны іске асыру күтілуде" деп жазылған. Ол сәуірден желтоқсанға дейін игеріледі, бірақ негізгі төлемдер қыркүйек-желтоқсанда болады. Тағы 1 триллион теңге шағын және орта бизнесті (ШОБ) несиелеу аясында 6% несие беру үшін бөлінген. Менің білуімше, ол жерде осы уақытқа дейін шамамен 300-350 миллиард теңге жұмсалған. Несиені бөлуге асыққан дұрыс деп ойлаймын. Айтпақшы, Ұлттық банк бөлген 1 трлн теңгеден бөлек, республикалық бюджеттен тағы 75 млрд теңге субсидиялау ставкасын бизнеске арналған ставканы 6%-дан жоғары деңгейге төмендету үшін бөлінді, - деп жазды ол.

Кеңесші тағы 390 миллиард теңге "Бәйтерек" тұрғын үй құрылысына бөлінгенін айтты. Бұл сома маусым-желтоқсан айларында бөлінеді.

Субсидиялар 60 миллиард теңгеге ұлғайды және форвардты сатып алуға 23 миллиард теңге бөлінді. Сондай-ақ, "ҚазАгро" арқылы несие беруге 70 миллиард теңге берілген, бірақ бұл өткен жылы мақұлданды.  Ал 2-тармақтан бөлек, ауылға 100 миллиард теңге бөлінді. Қаражатты бөлу мәселесі біршама кідіріп жатыр, бірақ қаражаттың жартысы жазда, жартысы күзде бөлінуі мүмкін. Екі ай ішінде 42 500 теңге әлеуметтік төлемге 386 миллиард теңге бөлінді, яғни, төлем алушылардың саны шамамен 4,5 миллион адамды құрайды. Соманың жартысы жіберілді, қалған жартысы енді төленіп жатыр. Жалақы төлеу қорымен ШОБ салығын нөлдеу шарасына бюджеттен 237 млрд теңге кетті. Бұл сәуір-қыркүйек айларындағы бюджет шығындары. Медицинаға арналған қосымша шығындар (дәрігерлерге сыйлықақы төлеу, тамақ және тұрмыстық жиынтықтар, байланыс қызметтері, медициналық қызметтерге ақы төлеу, медициналық модельдік кешендер салу және т.б.) 125 миллиард теңгені құрады. Соманың басым бөлігі төленіп те қойды, - дейді ол.

Олжас Құдайбергеновтің айтуынша, зейнетақыларды, жәрдемақыларды, шәкіртақыларды көбейту үшін 244 млрд теңге кеткен. Бұл қосымша шығындар сәуір-желтоқсан аралығында бөлінеді. Ол сондай-ақ, бірқатар мемлекеттік бағдарламаларды ("Еңбек", "Ауыл Бесігі") қаржыландыру 105 миллиард теңгеге артқанын айтты. Бұл қаражатты да игеру сәуір-желтоқсан айлары аралығында жүргізіледі. 

Төтенше жағдайлар кезінде (мысалы, су тасқыны) кейбір шығындарды жедел қаржыландыру үшін Үкіметтің резервіне тағы 150 миллиард теңге бөлінді. Сондай-ақ, бюджет кірістерінің шығынын өтеу үшін Ұлттық қордан қосымша 1,7 трлн теңге бөлінді. Бизнес қиын жағдайда тұр, салық түсімдері азайып жатыр, ал трансферттер көбейтілуі керек. Басқа да түрлі салалар бар (қорғаныс, қауіпсіздік, теңгенің құнсыздануына байланысты шетел валютасындағы қарызға қызмет көрсетуге арналған қосымша шығыстар), бұл тағы 200-300 миллиард теңге. Сонымен, 1 трлн + 1 трлн + 75 млрд + 390 млрд + 60 млрд + 23 млрд + 386 млрд + 237 млрд + 125 млрд + 244 млрд + 105 млрд + 150 млрд + 1,7 трлн = шамамен 5,5 трлн теңге, ал өзге де салаларды қосқанда шамамен, 5,7-5,8 трлн теңге шығады, - деп есептеп берді Олжас Құдайбергенов.

Мен кейбір сандардан қателесуім мүмкін, өйткені, өткен айдағы талқылауда кейбір параметрлер өзгерді, содан кейін Үкімет шығындардың қосымша салаларын да дағдарысқа қарсы шара деп қарауы мүмкін, бірақ жалпы соманың көп өзгеруі екіталай. Мен жағдайды түсіндіре алдым деген үміттемін, деп жазды ол.