Орталық Азияда тек Қазақстан орта табысты ел мәртебесін сақтап қалды

2025 жылы Орталық Азия елдерінің экономикалық әлеуетін салыстырғанда Қазақстан ғана тұрақты түрде орта табысты мемлекет мәртебесін иеленіп отыр. Өзбекстан реформалар мен өндіріс көлемін арттыру есебінен осы қатарға жақындап келеді, ал Қырғызстан, Тәжікстан және Түрікменстан сыртқы көмек пен ақша аударымдарына тәуелді күйінде қалуда, деп хабарлайды BAQ.KZ The Times of Central Asia басылымына сілтеме жасап.

Сарапшылардың пікірінше, Қазақстан аймақтағы ең шоғырланған және тұрақты экономикаға ие. Елдің Ұлттық қоры, фискалдық тәртіп пен "BBB" деңгейіндегі халықаралық кредиттік рейтингі макроэкономикалық сенімділікті қамтамасыз етеді. Сонымен қатар, жаңартылатын энергия мен қаржылық модернизацияға бағытталған реформалар көмірсутекке тәуелділікті азайтуға және жаһандық нарықтарға интеграцияны тереңдетуге мүмкіндік беріп отыр.

Өзбекстан соңғы жылдары валюталық саясатты ырықтандыру, салық жүйесін жеңілдету және мемлекеттік кәсіпорындарды қайта құрылымдау арқылы экономикалық дербестікке ұмтылуда. Алайда елдің дамуға арналған ресми көмек пен сыртқы қаржыландыруға тәуелділігі сақталып отыр.

Түрікменстан экономикасы газ экспортына сүйенсе де, ашықтықтың төмендігі мен экономикалық әртараптандырудың болмауы оның әлеуетін шектейді. Ал Қырғызстан мен Тәжікстанда еңбек мигранттарының ақша аударымдары ЖІӨ-нің жартысына дейін жетеді, бұл олардың сыртқы серіктестерге тәуелді екенін көрсетеді.

2025 жылғы деректерге сәйкес, Қазақстанның жалпы ішкі өнімі шамамен 250 млрд АҚШ долларына жетсе, Өзбекстанда бұл көрсеткіш 120 млрд доллар шамасында. Ал Түрікменстан, Қырғызстан және Тәжікстанда бұл көрсеткіш бірнеше есе төмен, тиісінше 85, 14 және 12 млрд доллар деңгейінде.

Осылайша, Орталық Азияда екі деңгейлі экономикалық жүйе айқындалды:

• Қазақстан – орта табысты, тұрақты қаржылық және өндірістік базасы бар өңірлік держава;
• Өзбекстан – серпінді дамушы экономикасы бар ел;
• ал Қырғызстан, Тәжікстан және Түрікменстан – сыртқы қаржыландыру мен көмекке тәуелді экономикасы бар мемлекеттер қатарында қалып отыр.

Экономикалық сарапшылардың пікірінше, өңір елдерінің табысы мен экономикалық дербестігі алдағы жылдары реформалар қарқыны мен инвестициялық ахуалға байланысты болады. Әсіресе көлік дәліздерін дамыту, энергетика мен өнеркәсіптік әртараптандыру бағытындағы жобалар Орталық Азияның экономикалық картасын түбегейлі өзгертуі мүмкін.