Оптикалық қалдықтар: линзалар әлемдік мұхиттарды қалай ластайды?

Америкалық ғалымдар АҚШ тұрғындары барлық пайдаланылған контактілі линзалардың 15-20%-ын кәріз құбырына ағызып жіберетінін анықтады. Аризона мемлекеттік университетінің (АҚШ) ғалымдары АҚШ тұрғындары арасында сауалнама жүргізгеннен кейін осындай қорытындыға келген, деп хабарлайды BAQ.KZ тілшісі.

RT на русском сайтында жарияланған мәліметке сәйкес, зерттеушілер контактілі линзаларды киетін 45 млн америкалықтың 9 миллионы оларды раковинаға немесе дәретханаға тастайтынын анықтады. Линзалардың қызмет ету мерзімі бірнеше айдан аспайды, ал кейбіреулері тіпті бір күн ғана қолдануға арналған. 

Нәтижесінде Америкада жыл сайын 6-10 тонна линза ағынды суға түседі. Айта кетерлігі, зертханалық тәжірибелер барысында америкалық сарапшылар тазарту қондырғылары линзаларды мүлдем өңдей алмайтынын немесе оларды өте ұсақ фрагменттерге бөлетінін анықтады. Олар кейіннен су қоймаларына түсіп, әлемдік мұхиттағы микропластиктер көзінің біріне айналады.

Көрінбейтін және ыдырамайтын линзалар

Аризона штаты университетінің ғалымдары алғаш рет контактілі линзалардың Дүниежүзілік мұхиттың ластануындағы рөлін анықтады. Зерттеу жүргізуге оларды жеке тәжірибе итермелеген.

Мен өмір бойы контактілі линзаларды киемін. Бір күні маған линзаларды қолданғаннан кейін оларға не болады, қайда кетеді деген ой келді. Сол кезде біз әртүрлі пластикалық қалдықтардың қоршаған ортаны қаншалықты ластайтынын зерттеп жатқан болатынбыз және линзалар тақырыбын қамтитын бірде-бір ғылыми жұмыс жоқ екенін анықтадық, - деді зерттеу авторы Рольф Халден.

Зерттеушілерді мөлдір және икемді линзалар су сүзгілері арқылы байқалмай жүзіп өтіп, су қоймасына ене ала ма деген ой қызықтырды. Сондай-ақ, органикалық шыны, силикондар мен фторопласттарды біріктіретін линзалар өндірісінде қолданылатын пластик мамандардың назарын аударды. Дәл осы құрам линзаларды басқа пластикалық қалдықтардан, мысалы, кең таралған полипропиленнен ажыратады.

Мамандар көптеген контактілі линзалардың құрамына кіретін бес полимерді алып, оларды тазарту станцияларында қолданылатын анаэробты және аэробты микроорганизмдерге айналдырды.

Ұзақ уақыттан кейін линзалар іс жүзінде өзгеріссіз қалды. Тек пластикалық полимерлер арасындағы байланыстар аздап әлсіреді, бұл линзалардың беріктігін төмендетеді. Нәтижесінде олардың кейбіреулері ұсақ фрагменттерге, яғни микропластиктерге бөлінді, - деп атап өтті Халден.

Тазарту қондырғысында ұзақ уақыт болғаннан кейін алынған контактілі линзаның фрагменті

Линзаларды залалсыздандыру ережелері

Зерттеу жұмысының авторлары қазіргі уақытта контактілі линзаларды өндірушілер өнім қорабының сыртында қолданылған линзаларды залалсыздандыру, яғни қандай қоқыс жәшігіне тастау туралы ешқандай ақпарат бермейтінін атап өтті.

Ең алдымен өндірушілер қолданылған линзаларды дұрыс залалсыздандыру туралы ақпарат беруі қажет. Оларды тұрмыстық қатты қалдықтарды тастауға арналған қоқыс жәшігіне салу керек. Егер адамдар қолданған линзаларын дәретхана немесе раковинаға тастап, кәріз құбыры арқылы ағызып жіберетін болса, олар әлемдік мұхитқа түсіп, ондағы флора мен фаунаға зиян келтіретін болады, - деп түсіндірді Халден.

Ресейлік ғалымдар да линзалардың кәрізге түсу қаупін атап өтті. Сөздерінше, олар ұсақ пластикалық бөлшектер түрінде су объектілеріне, содан кейін мұхитқа түседі.

Пластмасса ыдырап, мұхитта қалқып жүреді, ал оларды әртүрлі жануарлар, мысалы, құрамында органикалық қалдықтар болуы мүмкін үлкен көлемдегі суды тазартатын киттер жұтып қоюы мүмкін, - деді биология ғылымдарының докторы, "Теңіздер мен мұхиттар экологиясы" бойынша РҒА океанология институты директорының орынбасары Михаил Флинт.

Сарапшылардың пікірінше, егер балық пластмасса бөлігін жұтып қойса, қоқыс қоректену тізбегі арқылы үлкенірек жануарларға өтіп, ақырында тіпті адамдарға да жетуі мүмкін.