Мәскеуге сапар және әлем реакциясы: Қазақстанның жаңа сыртқы саяси теңгерімі

Қазақстан Президенті Қасым-Жомарт Тоқаевтың 2025 жылдың 11–12 қарашасында Мәскеуге жасаған сапары – екіжақты байланыстарды ғана емес, жаһандық медиа мен сарапшылар тарапынан да кең талқыланған оқиға. Әсіресе энергия, транзит, саясат және қауіпсіздік салаларында Қазақстанның тепе-теңдікті қалай сақтап отырғаны әлемдік деңгейде назар аударды. Мемлекет басшысы Ресей президенті Владимир Путинмен бірге мемлекетаралық қарым-қатынасты жан-жақты стратегиялық серіктестік және одақтастық деңгейіне дейін жеткізу жөніндегі декларацияға қол қойды. Бұл келісім халықаралық ақпарат кеңістігінің назарын өзіне аударып, жетекші әлемдік БАҚ-та кеңінен талқыланды. BAQ.KZ тілшісі әлем елдерінің реакциясына шолу жасап көрді.

Батыс медиасының бағасы: "Теңгерімді сыртқы саясат"

Reuters агенттігі бұл сапарды Қазақстанның көпвекторлы саясатының айқын көрінісі деп сипаттайды. Қазақстан Ресеймен стратегиялық байланысын нығайтқанымен, Батыспен де қарым-қатынасты сақтап отырғаны атап өтілген.

Financial Times келіссөздерді "жаңа тактикалық кезең"деп бағалап, олардың экономикалық әрі аймақтық қауіпсіздік тұрғысынан маңызын көрсетеді.

The Guardian Қазақстанның Мәскеуге сапарын ұлттық мүддені бірінші орынға қойған прагматикалық қадам ретінде сипаттап, бұл әрекет Астананың Батыспен байланысын әлсіретпейтінін жазады.

АҚШ сарапшылары: "Қазақстан — дербес ойыншы"

Atlantic Council мен CSIS сарапшылары Қазақстанның Ресеймен байланысын үзбестен, өз дербестігін сақтауға ұмтылып отырғанын атап өтті.

CSIS талдаушысы: "Бұл сапар — Қазақстанның тепе-теңдікті сақтау саясатының жаңарған үлгісі", – деп баға берді.

The Washington Post жариялаған аналитикалық материалда Қазақстанның Батыспен ынтымақтастығын күшейту арқылы Ресейге тәуелділікті ұзақ мерзімде азайтуға тырысатыны көрсетілген.

Алайда маңызды бір жайт – АҚШ президенті Дональд Трамп та, Еуропалық Одақ басшылары да, Қытай жетекшілігі де Тоқаев пен Путин кездесуіне қатысты ешқандай жеке, ресми реакция білдірмеді. Көптеген сарапшының пікірінше, мұндай үнсіздік жағдайды мұқият бақылап, Астананың көпвекторлы бағытына баға беріп отырғанының белгісі. Расында да, ірі державалар тарапынан арнайы мәлімдемелердің болмауы Қазақстанның сыртқы саясатындағы тепе-теңдікке құрылған бағытты қабылдаудың "тыныш дипломатия" үлгісі ретінде бағалануда.

Еуропа: "Аймақтағы тұрақтылықтың кепілі"

Германияның Der Spiegel басылымы Қазақстан мен Ресей арасындағы диалогтың өңірлік тепе-теңдікке әсері бар екенін жазады.

Францияның Le Monde газеті Қазақстанның тәуелсіз саясатын жоғары бағалап, Тоқаевтың Мәскеуге сапарын елдің сыртқы бағытының өзгерісін көрсететін маңызды қадам ретінде келтіреді.

Ресей сарапшылары: екі түрлі көзқарас

Бір топ ресейлік сарапшы бұл сапар мен декларацияны «қалыпты серіктестіктің жалғасы» деп бағалап, Астананың Мәскеумен байланысын нығайтуын оң қабылдады.

Екінші бағыттағы аналитиктер Қазақстанның Батыс және Қытаймен байланысын күшейтуі Мәскеуге берілген "сабақты сигнал" болуы мүмкін екенін айтады.

Ресейлік саясаттанушылар Тоқаевтың дербес ұстанымы мен көпвекторлы бағытын сақтап отырғанын да ерекше атап өтті.

Орталық Азия және Түркия медиасы: "Аймақтық серіктестік"

Түркияның Anadolu Agency агенттігі сапарды Транскаспий дәлізі мен көлік-логистика саласындағы өзара әрекеттестікті күшейтуге бағытталған маңызды қадам ретінде сипаттады.

Орталық Азия сарапшылары Қазақстанның сыртқы саясатындағы есептілік пен прагматизмді жоғары бағалап, Астананың көпвекторлы бағыты аймақтың қауіпсіздігіне де әсер ететінін жазды.

Қазақстан — өз жолын айқын таңдаған ойыншы

Халықаралық медианың реакциялары үш негізгі бағытқа тоғысады:

• Қазақстан көпвекторлы бағытын жалғастырып, сыртқы саясат сахнасында дербес ойыншы ретіндегі позициясын күшейтіп отыр.
• Мәскеуге сапар — Ресеймен байланыс қана емес, ұлттық мүддені қорғау және дипломатиялық тепе-теңдікті сақтау саясатының жалғасы.
• Энергетика, транзит, экономика, қауіпсіздік тақырыптары Қазақстанның сыртқы саясатын айқындайтын басты факторға айналып келеді.

Тоқаевтың Мәскеуге сапары — жай дипломатиялық кездесу ғана емес. Бұл – Қазақстанның сыртқы саясатындағы жаңа тарау:

• дербес шешім қабылдайтын мемлекет бейнесі,
• экономикалық серіктестікті кеңейту,
• ірі державалар арасында тепе-теңдікті ұстай білетін прагматикалық бағыт.

Әлемдік сарапшылар мен жетекші БАҚ Қазақстанды бүгінде "көпполярлы әлемде тепе-теңдігін сақтап ойнай алатын сенімді серіктес" ретінде бағалап отыр.