Инклюзивті еңбек нарығы: Қазақстанда жұмыс берушінің жауапкершілігі қандай

Әлеуметтік инклюзия Қазақстанның еңбек нарығында барған сайын өзекті мәселеге айналып келеді. Әсіресе мүгедектігі бар азаматтарды жұмыспен қамтуда жұмыс берушілердің рөлі мен жауапкершілігі алдыңғы қатарға шықты. Сарапшылардың айтуынша, бұл бағытта формалды талаптан гөрі нақты іс маңызды, деп хабарлайды BAQ.Kz тілшісі.

Инклюзия – әлеуетті еңбек ресурсы

Ресми деректерге сәйкес, Қазақстанда мүгедектігі бар адамдардың елеулі бөлігі еңбекке қабілетті жаста. Алайда олардың барлығы бірдей тұрақты жұмысқа қол жеткізе бермейді. Мамандар мұны жұмыс орындарының бейімделмеуі мен кадрлық іріктеудегі жасырын шектеулермен байланыстырады.

Инклюзия – әлеуметтік жүктеме емес, экономикалық ресурс. Кадр тапшылығы күшейіп тұрған кезде бұл әлеуетті пайдаланбау – еңбек нарығы үшін шығын, – дейді еңбек нарығын зерттеушілер.

Квота бар, бірақ мәселе тек санда емес

Қолданыстағы заңнамаға сәйкес, бірқатар кәсіпорындарда мүгедектігі бар адамдарды жұмысқа қабылдау үшін арнайы квота көзделген. Алайда сарапшылар квотаның өзі мәселені толық шешпейтінін айтады.

Квотаны формалды орындау жеткіліксіз. Негізгі сұрақ – адамға нақты жұмыс орнын бейімдеп беру, оның еңбек процесіне толық қатысуына мүмкіндік жасау, – дейді HR саласындағы мамандар.

Жұмыс берушіге қойылатын негізгі талаптар

Мамандардың пікірінше, жұмыс берушінің жауапкершілігі бірнеше бағытты қамтиды. Бұл – жұмыс орнының физикалық қолжетімділігі, еңбек кестесінің икемділігі, сондай-ақ кәсіби қабілетті мүгедектік фактісінен жоғары қою.

Көп жағдайда кедергі жұмысшының мүмкіндігінде емес, жұмыс орнын ұйымдастыру тәсілінде, – дейді сарапшылар.

Мемлекеттік қолдау бар, бірақ бастама жұмыс берушіден басталуы тиіс

Мемлекет тарапынан инклюзивті жұмыспен қамтуды қолдау тетіктері қарастырылған. Соның ішінде жалақыны субсидиялау және арнайы жұмыс орындарын жабдықтауға қатысты шаралар бар. Алайда сарапшылардың айтуынша, шешуші рөлді бәрібір жұмыс берушінің ұстанымы атқарады.

Мемлекеттік қолдау – қосымша мүмкіндік. Бірақ инклюзия мәдениетін компанияның өзі қалыптастыруы керек, – дейді еңбек нарығы сарапшылары.

Сарапшылардың пікірінше, әлеуметтік инклюзия еңбек нарығында жұмыс беруші үшін формалды міндет емес, ұзақ мерзімді инвестиция. Қолжетімді орта, әділ іріктеу және тұрақты жұмыспен қамту – инклюзивті экономиканың негізгі тіректері. Бұл бағытта нақты қадамдар жасалған сайын, еңбек нарығы да, қоғам да ұтады.