Еліміздің металлургия саласында 90 мыңға жуық адам жұмыс істейді

Бүгін – металлургтердің кәсіби мерекесі. Ел экономикасының жетекші салаларының бірінде бүгінгі таңда 90 мыңға жуық адам жұмыс істейді, деп хабарлайды BAQ.KZ тілшісі.

Мереке тарихы

Металлург күні ел аумағында 1957 жылы 28 қыркүйектен бастап атаулы күндер қатарына енді. Осы күні КСРО Жоғарғы Кеңесінің Төралқасы Ұлы Отан соғысы кезінде және соғыстан кейінгі ел экономикасын қалпына келтіруге үлес қосқан металлургтердің еңбегін мойындады. Бұл дәстүр Тәуелсіз Қазақстанда да жалғасын тапты.

Еліміздің экс-президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың 2003 жылдың 15 қарашадағы Жарлығы бойынша шілденің үшінші жексенбісі металлургтер күні ретінде белгіледі.

2011 жылы қазанда экс-президент Қазақстандағы кәсіби және өзге де мерекелердің жаңа тізімін бекітті. Металлургтер күнін шілденің үшінші жексенбісінде атап өту - өзгеріссіз қалды.

Металлургияның ел экономикасындағы рөлі қандай?

Металлургия өнеркәсібі еліміздің өңдеу өнеркәсібінің дамуына елеулі үлес қосатын жетекші салалардың бірі әрі экономикада шешуші рөл атқарады. Өнеркәсіп ірі кәсіпорындарда да, көлік, құрылыс және машина жасау сияқты салаларда да жұмыс орындарын құра отырып, көптеген адамдар үшін жұмыспен қамтып отыр.

Шикізат әлеуеті Қазақстан экономикасының негізгі элементі ретінде оның индустриялық дамуына және Қазақстанның экономикалық өсуіне ықпал етеді. Алтын, күміс, мыс, мырыш, қорғасын, никель, темір және басқа да пайдалы қазбаларды қоса алғанда, көмір, металдардың қолда бар қорлары мен өндірісі бойынша Қазақстан әлемде көшбасшы орында.

Жаһандық экономикаға қосқан үлесі

Қазақстан өте сұранысқа ие сыни Шикізат материалдарын (ЖКМ) өндіру саласында елеулі құзыреттерге ие бола отырып, жаһандық өндіріс тізбегінде орнықты өнім беруші болып отыр. Мәселен, әлемдегі үш бериллий (30%), скандий (15%) және төрт тантал (10%) өндірісінің бірі біздің елімізде ("ҮМЗ"АҚ) орналасқан. Қазақстандық титанды әлемнің жетекші компаниялары мойындаған және аэроғарыш өнеркәсібінде 21%-ды алады. Уран өндірісі бойынша Қазақстан жаһандық сұраныстың 43% -ын қамтамасыз ете отырып, әлемдік көшбасшы болып отыр. Сондай-ақ Қазақстанда мыс, алюминий, мырыш және қорғасын сияқты базалық металдардың едәуір мөлшері өндіріледі.

Металлургия өнеркәсібі соңғы жылдарда қалай өзгерді?

Соңғы 5 жылда 2019 жылдан 2023 жылға дейін Металлургия өнеркәсібі өндірісінің көрсеткіштері 65% - ға өсті. 2024 жылдың алғашқы 5 айында өнім өндіру көрсеткіші өткен жылдың көрсеткіштеріне қарағанда айтарлықтай өсті. Өсім ферроқорытпалар (+17,8%), өңделмеген алюминий (+17,0%), өңделмегенқорғасын (+15,1%), тазартылған мыс (+15,6%) жәнет. б. өндірісін ұлғайту есебінен шамамен 54,2% (3,3-тен 3,5 трлн теңгеге дейін).

Еліміз қара және түсті металдардың ірі экспорттаушысы. Экспорттан түсетін кірістер елдің сауда балансын жақсартуға және валюта резервтерін арттыруға көмектеседі. Металлургия өнеркәсібінің экспорты 5 жыл ішінде 39% - ға, 2024 жылдың 4 айында саланың экспорты 8,3% - ға өсті.

Қазақстан металлургиялық өнімдерін қай елдерге экспорттайды?

Металлургиялық өнім экспортының құрылымында құндық көрсеткіштер бойынша негізгі көлем мысқа (29,2% - экспорттың жалпы көлеміндегі тауардың үлесі), ферроқорытпаларға (17,6%), жалпақ прокатқа(9,7%), мырышқа (4,2%), алюминийге (3,4%) тиесілі. ҚР металлургия өнімдерін өткізудің негізгі нарықтары Қытай (38,3%), Ресей (18,5%), Түркия(9,3%) және АҚШ (4,2%) болды.

Елімізде қанша металлургиямен айналысатын компания бар?

Ұлттық статистика бюросының мәліметтері бойынша қазіргі таңда елімізде 442 металлургиялық компания жұмыс істейді, оның ішінде 383 шағын, 33 орта және 26 ірі. 2023 жылдың мәліметіне сүйенсек, Қазақстандағы металлургия кәсіпорындары қызметкерлерінің нақты саны 85,6 мыңға жуық адам, оның ішінде қара металлургияда – 38,2 мың адам, түстіметаллургияда-47,4 мың адам.

Жобалар мен халықаралық-қатынастар

2023 жылдың қорытындысы бойынша келесі жобалар іске қосылды. Олар алюминий және биметалл жылыту радиаторларын өндіру (Valtherm, Алматы қ.); металлургиялық өндірістің мырыш-қорғасынқалдықтарын қайта өңдеу (Джон Бан МеталлПром, Жамбыл обл.); чушек түріндегі түсті металдан жасалған бұйымдар өндірісі (ферроқорытпа-болат, Шымкент қ.); жез шыбықтар өндірісі (Brass ofQazaqstan PVL, Павлодар обл.).

Халықаралық ынтымақтастық

Металлургия саласын одан әрі әртараптандыру мақсатында әлемдік қоғамдастықпен белсенді ынтымақтастық жүргізілуде. Ресми деңгейде ЕО, Ұлыбритания, АҚШ, Франция және Кореядан келген тұтынушы елдерменсеріктестік орнатылды. Бүгінде Қазақстанда АҚШ - та сұранысқа ие 50 маңызды минералдың 17-сі, ЕО-та сұранысқа ие 34-тен 19-ы өндіріледі. Биыл литий-ионды аккумулятор катодтары үшін марганец сульфатын өндіру басталды. Келесі жылдан бастапәлемдік тұтынудың 10% (50 мың тонна) қамтамасыз ету жоспарлануда.