Дәурен Абаев Қазақстанда азаматтық қоғамды дамытудағы ҮЕҰ рөлін айтты

Нұр-Сұлтан, BAQ.KZ. ҚР Президенті Әкімшілігі Басшысының бірінші орынбасары Дәурен Абаев Қазақстанда азаматтық қоғамды дамытудағы үкіметтік емес ұйымдардың рөліне тоқталды, деп хабарлады ҚазАқпарат.

Спикер Алматыда өтіп жатқан Азаматтық форум барысында Қазақстан Тәуелсіздігінің 30 жылдығы - символикалық белес және жүріп өткен жолға есеп беріп, дамудың жаңа мақсаттарын белгілеуге жақсы себеп екенін айтты.

Осы тұрғыдан алғанда мемлекеттігіміздің қалыптасуы мен дамуында азаматтық қоғамның рөлі орасан зор. Елдегі әрбір айтулы оқиға үкіметтік емес сектордың атсалысуымен ұласты. Бұл Семей ядролық полигонының жабылуынан Ата Заңымыздың қабылданғанына дейін. Мемлекет 1996 жылы «Қоғамдық бірлестіктер туралы» заң қабылдады және сол арқылы азаматтық институттардың қызметін толыққанды бейінді етуді қамтамасыз етті. Олардың құрамына халықтың әртүрлі топтары тартылды, - деді Дәурен Абаев.

Оның айтуынша, осы жылдар ішінде үкіметтік емес ұйымдардың саны 14 есеге өсіп, бүгінде 22 мыңнан асты.

«Бүгінгі күні азаматтық бастамаларды мемлекет тарапынан қаржыландырудың жалпы сомасы 140 млрд теңгеден асты. Мемлекеттiк әлеуметтiк тапсырыс, ҮЕҰ-ға гранттар мен сыйақылар беру сияқты тетiктер енгiзiлдi. Үшінші секторды дамытуда Қазақстанда қоғамдық келісім, диалог пен әлеуметтік серіктестік идеясының сенімді құралына айналған азаматтық форумның құрылуы ерекше рөл атқарды. Сонымен бірге уақыт бір орнында тұрмайды, жаһандық өзгерістердің жылдамдығы дер кезінде жауап беруді талап етеді.

Бірінші. Әлеуметтік-саяси саланы жаңғырту. Соңғы екі жылда Мемлекет басшысының бірнеше реформалар пакеті аясында бірқатар саяси жаңалықтар қабылданды. Саяси партияларды тіркеу шегі төмендетілді, партиялық тізімдер бойынша әйелдер мен жастар үшін 30 пайыздық квота белгіленді, депутаттық ұстаным түсінігі заңнамалық тұрғыдан бекітілді, бюллетеньдерге «барлығына қарсы» деген баған енгізілді.

Биыл ауыл, ауылдық округ әкімдерінің тікелей сайлауын өткіздік. Осы реформалау жұмыстарының барлығы жалғасуда. Заңнамалық реформалардың жаңа пакеті қазірдің өзінде ұсынылды. Реформалардан кейін азаматтық белсенділікті жергілікті қауымдастықтар, ауылдар мен қалалар деңгейіне аудару өте маңызды. Халық жергілікті бюджеттердің қалыптасу механизмін түсініп, олардың атқарылуын сайланған аймақтардан талап етіп, даму бағдарламаларының орындалуын қадағалауы керек. Президент ел билігіне қатысу – азаматтарымыздың конституциялық құқығы екенін үнемі атап өтеді. Бірақ халықтың биліктің шешімдеріне тиімді әсер етуі үшін, әрине, ұйымдасқан құзыреттілік және қоғамдық-саяси процестердің ырғағына көбірек араласу қажет. Үкіметтік емес секторда мұның бәрі бар. Осыған орай, тиісті мемлекеттік органмен бірлесіп, азаматтардың басқаруға қатысуын ынталандыруға сәйкес жұмыстың жаңа форматтарын табу өте маңызды.

Екінші. Мотивацияланған әлеуметтік жауапкершілік. Пандемияның жаһандық деңгейде көптеген процестерді қалай өзгерткеніне бәріміз куә болдық, барлық мемлекеттер, тек адами ғана емес, сонымен бірге экономикалық жағынан да айтарлықтай шығынға ұшырады. Дегенмен, еліміздің жалпыхалықтық азаматтық белсенділігінің дамып, өсуіне дәл осы қиын кезең ықпал етті. Оның жарқын мысалы волонтерлік жобалар мен қайырымдылықтың дамуы. Мемлекет осы оң үрдісті одан әрі дамытуды мақсат етіп отыр. Осылайша, Мемлекет басшысының тапсырмасы бойынша «Волонтерлік қызмет және қайырымдылық туралы» заң жобасы әзірленіп, ол Парламентте қаралып жатыр. Сондай-ақ волонтерлік қызметті дамытудың жол картасы, қолдау стандарты, волонтерлерді оқыту бағдарламасы әзірленді.

Үшінші. Азаматтық белсенділікті күшейту. Осы жылдар ішінде жүргізілген ауқымды жұмыстар мемлекет пен қоғамдағы жобалық ынтымақтастықтың географиясы мен салалық өкілдігін кеңейтуге мүмкіндік берді. Бүгінде 2,5 мыңнан астам ҮЕҰ мемлекеттік қолдау тетігін пайдаланады. Бұл ретте гранттар мен мемлекеттік әлеуметтік тапсырыстар көбіне бір реттік ақша табу құралына айналады. Қаржыландыру көлемінің өсуіне қарамастан, қажетті әлеуметтік нәтиже алу әрқашан мүмкін емес. Осыған байланысты Ақпарат және қоғамдық даму министрлігі қазірдің өзінде ҮЕҰ-ды қаржыландырудың жеке тетіктерін қайта қараумен айналысып жатыр. Ең алдымен, сандық көрсеткіштер мен нақты нәтижелерді қайта бағдарлау қажет. Жұмыстың тақырыбы мен бағытын жаңарту да маңызды.

Сонымен қатар, кадр дайындау керек. Жергілікті қоғамдастық менеджерлерін, қалалық модерация әдістерін оқытуды күшейту қажет.

Төртінші. Өмір сапасы. Бүгінгі таңда Қазақстан Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының мәліметтері бойынша өмір сүру ұзақтығы бойынша 88-орында тұр. Сондықтан салауатты өмір салтын қалыптастыру бағытында жұмыс істейтін ҮЕҰ-ды қолдауға жеке көңіл бөлу қажет деп есептейміз. Әңгіме тек дене шынықтыру мен спорт туралы ғана емес, сонымен қатар экология, дұрыс тамақтану азаматтардың психикалық денсаулығын қолдау туралы болып отыр. Мұндай жұмыстардың мысалын аймақтардағы белсенді ұзақ өмір сүру орталықтарынан келтіруге болады. Сайып келгенде, біз азаматтардың өмір сүру сапасын жақсартып, жаһандық 80+ клубына қосылуымыз керек», - деді Дәурен Абаев.

Айта кетейік, Алматыда Х Азаматтық форумның пленарлық отырысы өтіп жатыр.