Болашақта білім беру жүйесі қалай өзгереді? Сарапшылар пікірі

Нұр-Сұлтан, BAQ.KZ тілшісі. 2020 жылы білім алу дәстүрлі сабақтан гибридті және сандық оқытуға дейін сейсмикалық өзгерістерге ұшырады. Өзгерістер саланы цифрландыруға ғана емес, студенттердің, оқытушылардың, жұмыс берушілер мен компаниялардың менталитетіне де әсер етті. Болашақтың қандай трендтері білім беру ландшафтын өзгертеді, олар білім беруден болашақтың біліміне ауысуда жетіспейтін ортаны толтыра ала ма? Осы сұраққа шетелдік білікті сарапшылар пікір білдірді.

Осы орайда АХҚО үздіксіз кәсіби даму бюросы EDTECH саласындағы танымал сарапшылармен ашық диалог ұйымдастырды, олардың ішінде Coursera білім беру платформасы, HolonIQ, Қазіргі заманғы білім беру және зерттеу институты және Финляндиядағы Оулу қолданбалы ғылымдар университеті бар.

HolonIQ негізін қалаушы және басқарушы директоры (Австралия) Мария Спистің айтуынша, Қазақстанда edtech-тің өсу әлеуеті зор.

ТМД елдерінде, атап айтқанда, Қазақстанда edtech-тің өсу әлеуеті зор екені сөзсіз. Қазіргі уақытта әлем өмірдің әртүрлі салаларында, соның ішінде білім беруде цифрлық бола бастаған кезде. Негізгі білім Енді digital-ті тереңірек пайдалану арқылы болады. Бұл толықтай қашықтықтан онлайн оқыту немесе гибридті форма болуы мүмкін.ТМД мен Қазақстанда біз компьютерлік ғылымдар, бағдарламалау, киберқауіпсіздік сияқты бағыттардың дамуын көріп отырмыз. Сізде осы салаларда сарапшылар бар, ал басқа елдерде бұл мамандардың жетіспеушілігі бар.Edtech — ке инвестиция салу керек - бұл біздің келешегіміз. Edtech индустриясы үшін пандемияның салдары- бұл қара аққудың әсерімен салыстыруға болады, оның жағымсыз жақтары ғана емес, жағымды жақтары да болды. Edtech бүкіл әлемде маңызды орынға ие болды, - деді ол.

Спис инвестициялық ландшафт тұрғысынан EdTech-тің болашағы қандай болатынын айтты.

Мектептер, университеттер және кәсіпкерлер өздерінің цифрлық инфрақұрылымының құрылысын бастады. Біз белсенді қызметті көріп отырмыз, бұл саладағы белсенді өсу алдағы бірнеше жылда жалғасады. Сондай — ақ B2C модельдері дамиды- қызмет тұтынушыларымен тікелей жұмыс істеледі. Edtech шығындары барлық елдерде көбейе бастайды, бірақ бұл жалпы әлемдік сандық шығындардың салыстырмалы түрде аз бөлігі, - деді ол.

Өз кезегінде Қазіргі білім беру және зерттеу институтының негізін қалаушы Екатерина Царанок Edtech-тің технологияларына тоқтады.

Edtech туралы айтатын болсақ, біз технологиялар аспектісіне назар аударамыз, сонымен қатар білім беру аспектісіне де назар аударамыз. Барлық жерде теңдестірілуі керек құндылықтар жүйесі жетіспейді. Мұғалімнің рөлі білімді қорғау рөлінен қорғау құндылығының рөліне дейін өзгереді. Джон Дьюи, Джордж Вашингтон Карвер сияқты қазіргі заманғы педагогикалық философияның негізін қалаушылары белгіледі: «Білім - бұл адами қатынастарды түсіну». Сондықтан білім беру технологияларының дамуымен технологияларды білім беру процесіне интеграциялау кезінде адами аспектіні сақтау барған сайын маңызды бола түседі, - деді Царанюк.

Ол цифрлық дәуірде мұғалімдерді қалай дайындау керегін айтты.

Біз цифрландыруды білім алушылар тұрғысынан немесе қарапайым адамдар тұрғысынан қарастырамыз. Бірақ біз көбінесе мұғалімдерге назар аудармаймыз, бірақ азаматтарды оқыту олардың құзыреттеріне байланысты. Бұл тұрғыда педагогтарды дамыту және цифрландыру шеңберінде Еуропалық Комиссия қабылдаған тамаша мысал бар. Ол құзыреттілік картасында мұғалімнің қай жерде орналасқанын және прогреске жету үшін қандай қосымша оқыту қажет екенін көрсетеді, - деді ол.

Оқытушы, зерттеуші, Оулу қолданбалы ғылымдар университеті (Финляндия) Блэр Стивенсон технология мен адамның заманауи конструктивті өзара әрекеттесуіне деген көзқарасын білдірді.

Сындарлы өзара әрекеттесу термині назар аудару керек нәрсе. Мұғалім ретінде мен үшін ауысу кезінде оқытушыны орталықтандыру жүйесінен аулақ болу өте маңызды, бұл студенттерге теріс әсер етеді. Біз оқытушылар және қандай да бір реформаларды жасаушылар ретінде бұл технологиялардың оқушыларға қолжетімді білім беріп, тиімді жұмыс істейтініне көз жеткізуіміз керек, - деді ол.

Сондай-ақ сарапшы балаларды болашақтың ашық еңбек нарығына қалай дайындау керегін жеткізді.

Мысал ретінде финдік білім беру жүйесін келтіре аламын. Фин жүйесінің маңызды аспектілерінің бірі кәсіптік білім беру болып табылады, жоғары мектепті бітіргеннен кейін әрбір түлек кәсіби маман ретінде іске асуға ұмтылады. Тағы бір қызықты жайт-кәсіпкерлік тәжірибесін қолдану. Біз кәсіпқойлар, сарапшылар арасында кәсіпкерлік ойлауды дамытуды қолдаймыз, олар оны өз саласында қолдана алады немесе кәсіпкер бола алады. Бұл оларға барлық салада көмектеседі, - деді ол.

Блэр Стивенсонның айтуынша, Финляндияда оқу орнының оқытушылар құрамының дамуына және үнемі біліктілігін арттыруға ерекше көңіл бөлінеді.

Мысалы, бастауыш немесе жоғары мектептің мұғалімі болу үшін мұғалімнің магистр дипломы болуы керек. Бұл орталық студент болатын орта құру. Финляндия үшін co-creation (бірлескен құру) тән, edtech саласындағы мектептер мен ұйымдар арасындағы өзара іс-қимылды қолдайтын тетік, екі тарап та әрқашан дамуға қатысады, бұл болашақ білім берудегі жетіспейтін ортаны толтыру үшін өте жақсы өзара әрекеттеседі, - деді ол.

Coursera-ның дағдыларды өзгерту бойынша кеңесшісі (электрондық оқыту) Сора Баджадж Skills first learning approach ұғымына түсінік берді.

Енді жұмыс берушілер үшін өз қызметкерлеріне дағдыларды үйренуге немесе қайта үйренуге мүмкіндік беру маңызды. Біз зерттеу жүргіздік. Нәтижелер көрсеткендей, бүгінгі таңда мамандар жаңа білім алуға немесе курстан өтуге қарағанда дағдыларды дамытуға көбірек көңіл бөледі. Coursera Skill first learning тұрғысынан біз Academia сияқты платформаны қолданамыз. Платформа өзінде белгілі бір skillset-пен (тіркелген дағдылар/ міндеттер) бар құзыреттерді жинады. Мысалы, бізде Academia Data Science / Analytics бар және олардың астында Data Scientist үшін белгілі бір құзыреттер бар, олардың барлық дағдылары болуы керек және басқа дағдылар жиынтығы (skill first learning) басталған жағдайда оларды қалай дамыту керек. Academia-да дағдылар келесідей бөлінеді, - деді ол.

In demand skills - бұл қазір сұранысқа ие дағдылар, біз оларды өз оқушыларымыздан data көмегімен жинаймыз;

Discover world-class content and credentials - біз жетекші университеттер мен саланың көшбасшыларынан жинайтын өзекті курстар мен мамандықтар;

Hands-on learning - бұл курс тыңдаушыларына жұмысқа қажетті арнайы құралдарда өз дағдыларын пайдалануға көмектесетін практикалық бөлім;

Measurement and Actionable Insights - бұл дағдылардың тиімділігі мен құндылығын өлшейтін өте маңызды бөлік.

Skill first learning-бұл компанияның талабы бойынша дағдыларды үйретудің бейімделген жүйесі. Біз қызметкердің құзыреттілігі немесе оның компаниядағы функционалы негізінде арнайы таргеттелген курстарды әзірлейміз.Менің түйіндемемде соңғы 12 жыл ішінде мен бүкіл әлемдегі университеттерде сабақ берумен байланысты екенімді және сол кезде бір университетке 100-ге жуық студентті қамтитынымды байқауға болады. Мен Edtech компаниясына ауысқаннан кейін, сапалы білімді тек жергілікті емес, ғаламдық деңгейде қалай таратуға болатынын көрдім, - деп түйіндеді маман.