Бензин бағасы, салық және бюджет: 2025 жылғы Үкіметтің дағдарысқа қарсы шешімдері
2025 жыл Қазақстан үшін сыртқы экономикалық белгісіздік сақталған, инфляциялық қысым күшейген әрі қоғамның негізгі тауарлар мен қызметтер бағасына сезімталдығы артқан жағдайда өтті. Жыл бойы Қазақстан Республикасының Үкіметі баға ахуалын тұрақтандыруға, кәсіпкерлікті қолдауға, бюджеттің тұрақтылығын қамтамасыз етуге және мемлекеттің әлеуметтік міндеттемелерін орындауға бағытталған бірқатар жүйелі шешім қабылдады. Толығырақ BAQ.KZ материалында.
2025 жылғы үкіметтің дағдарысқа қарсы саясаты экономиканың негізгі салаларын қамтыған реттеуші, салықтық және әкімшілік шаралардың жиынтығы ретінде қалыптасты.
АИ-92 бензині мен дизель отыны бағасын көтеруге мораторий
2025 жылғы ең көп талқыланған шешімдердің бірі – АИ-92 маркалы бензин мен дизель отынының бөлшек бағасын көтеруге мораторий енгізілуі болды. Энергетика министрлігінің ресми түсіндірмесіне сәйкес, аталған отын түрлерінің бағасы 2025 жылғы 16 қазандағы деңгейде бекітілді.
Сонымен қатар үкімет ел бойынша бірыңғай шекті баға белгіленбейтінін жеке атап өтті. Бағаны бекіту әрбір жанармай құю станциясы желісі үшін көрсетілген күнгі нақты қолданыста болған бағалар негізінде жеке қолданылды. Бұл тәсіл АЗС арасындағы баға айырмашылығын сақтай отырып, біртұтас тариф енгізбей-ақ, жанармай құнының одан әрі өсуіне жол бермеуге мүмкіндік берді.
Мораторийдің орындалуын бақылау Энергетика министрлігіне, Бәсекелестікті қорғау және дамыту агенттігіне және өңірлік органдарға жүктелді. Ресми мәліметке сәйкес, баға күн сайын бақылауға алынып, белгіленген деңгейден асып кетуі мүмкін деген әрбір сигнал жеке тексеріледі. Сондай-ақ билік цифрлық сервистер мен навигациялық қосымшалардағы деректер бағаны автоматты түрде қайта қарауға негіз болмайтынын атап өтті.
Мораторий баға жағдайы қалыпқа келгенге дейін қолданылатын уақытша тұрақтандыру шарасы ретінде белгіленді.
Әлеуметтік маңызы бар азық-түлік тауарларының бағасын реттеу
2025 жылы үкімет әлеуметтік маңызы бар азық-түлік тауарларының бағасын тежеу бойынша шараларды жалғастырды. Сауда үстемесінің шекті мөлшерін қолдану тетіктері пайдаланылып, мемлекеттік баға реттеуіне жататын тауарлар тізімі кеңейтілді.
Уәкілетті органдар сауда желілері мен делдалдардың қызметіне бақылауды күшейтті, ал әкімдіктер өңірлерде баға мониторингін жүргізді. Ресми хабарламаларда бұл шаралар инфляциялық қысым жағдайында негізсіз баға өсіміне жол бермеуге және тұтынушыларды қорғауға бағытталғаны айтылды.
Сонымен бірге үкімет бағаны реттеу уақытша құрал ретінде қарастырылатынын, оның ішкі өндіріс пен логистиканы дамыту шараларымен толықтырылуы тиіс екенін атап өтті.
Шағын және орта бизнесті қолдау
2025 жылғы дағдарысқа қарсы саясаттың маңызды бөлігі шағын және орта бизнеске қатысты салықтық реттеудегі өзгерістер болды. Үкімет жеңілдетілген декларацияға негізделген арнайы салық режимінің сақталатынын растады және оны қолдануға рұқсат етілген қызмет түрлерінің жаңартылған тізімін бекітті.
Ресми түсіндірмелерде тізімді қайта қарау бизнесті жасанды бөлшектеу және салықтық жеңілдіктерді адал емес пайдалану схемаларын болдырмауға бағытталғаны көрсетілді. Бұл ретте кәсіпкерлердің басым бөлігі үшін жеңілдетілген режимді қолдану мүмкіндігі сақталып, аталған режим әкімшілік жүктемені азайтудың құралы ретінде қарастырылуын жалғастырды.
Сондай-ақ жаңартылған салық режимдеріне көшу үшін хабарлама тапсыру мерзімдері белгіленіп, бұл бизнеске 2026 жылдан күшіне енетін өзгерістерге алдын ала дайындалуға мүмкіндік берді.
Бюджеттік тәртіпті күшейту және шығысты бақылау
Бюджеттік міндеттемелердің өсуі және макроқаржылық тұрақтылықты қамтамасыз ету қажеттілігі аясында 2025 жылы үкімет бюджет орындалуын бақылауды күшейтті. Бюджеттік бағдарламалар әкімшілеріне шығысты талдау, ықтимал үнемді анықтау және босатылған қаражатты басым бағыттарға қайта бөлу немесе үкімет резервіне жіберу тапсырылды.
Министрлер кабинеті отырыстарында басымдық әлеуметтік міндеттемелерге, инфрақұрылымдық жобаларға және экономиканы қолдау шараларына берілуі тиіс екені, ал екінші кезектегі және тиімсіз шығыстардың қайта қаралатыны атап өтілді.
Ішкі өндірісті қолдау
2025 жылы үкімет күнделікті сұранысқа ие тауарлар сегментінде ішкі өндірісті арттыру қажеттігіне ерекше назар аударды. Ресми хабарламаларда отандық өндірісті дамыту бағаны тұрақтандырудың және импортқа тәуелділікті төмендетудің маңызды факторларының бірі ретінде қарастырылатыны айтылды.
Бұл жұмыс инвестициялық саясатпен, локализация шараларымен және экономиканың нақты секторындағы кәсіпорындарды қолдаумен тығыз байланыста жүргізілді.
Әлеуметтік міндеттемелер және халықты қолдау
2025 жылғы дағдарысқа қарсы саясаттың жеке бағыты мемлекеттің әлеуметтік міндеттемелерін сақтау болды. Жыл бойы әлеуметтік төлемдер деңгейін және жекелеген азаматтар санатының табысын қолдауға бағытталған шешімдер қабылданды.
Үкімет әлеуметтік міндеттемелерді орындау бюджет шектеулері мен экономикалық ахуалдың тұрақсыздығына қарамастан басты басымдық болып қала беретінін атап өтті.
2025 жылғы дағдарысқа қарсы шаралардың жалпы бағасы
Осылайша, 2025 жылы Қазақстан Үкіметі баға реттеу, жанармай нарығы, салық саясаты, бюджеттік шығыстар, бизнесті қолдау және әлеуметтік саланы қамтыған кешенді дағдарысқа қарсы шешімдер қабылдады.
Ресми хабарламаларда айтылғандай, барлық шаралар сақталып отырған сыртқы және ішкі сын-қатерлер жағдайында экономикалық ахуалды тұрақтандыруға, халық пен кәсіпкерлердің мүддесін қорғауға бағытталды.