"Әйел адам бәріне үлгереді" – кәсіпкер Гүлмира Іздібайқызы
Ауылда тұрып, алыстағы арманына қол созған небір жайсаң жандар бар. Бірі – ісмер, бірі – шебер. Олардың қатарында өзін өрге сүйреп, өзгені өмірге бейімдеген кәсіпкер әйел-аналар жетерлік. Соның бірі – қолөнер шебері Гүлмира Іздібайқызымен BAQ.KZ тілшісі әңгімелесіп қайтты.
Жұмыссыздық, белгісіздік жақында келген қиындықтар емес. Қаншама сынақтардан кейін де адам бойында үміт жеңілмей, сол үмітті іс-әрекетке айналдырған жанды көргенде, жүрек тебірене түседі. Сондай жанның бірі – Аса ауылынан шыққан кәсіпкер Гүлмира Іздібайқызы. Бүгін біз оның еңбек жолына үңіліп, қолөнерге қалай келіп, кәсіпкерге айналғанын, бағындырған белестерін, алдағы армандарын әңгімемізге арқау еттік.
– Гүлмира, сізді таныстырып өтсеңіз — кімсіз, қандай ортада өскенсіз?
Мен, Гүлмира Іздібайқызы, Аса ауылында дүниеге келіп-өстім. Қазақтың қарапайым бір қызымын. Кішкентайдан үйде әртүрлі қолөнерге қызығатынмын: ине-шынымен жұмыс, тілестіру, аппликация жасағанды ұнаттым. Ата-анам еңбекқор, қарапайым адамдар еді – олар маған «немесе бір іс қолға ал, білсең, жасай біл» деп әрқашан қолдау көрсеткен. Әрине, бала күнімде «бизнес адам боламын» деп нақты ойым болған жоқ, бірақ еңбекке, өзінің қолымен жасалған дүниеге деген қызығушылықтың ішінде өстім.
– Біз білетіндей, қазіргі кәсібіңіз пандемия кезінде басталған екен. Сол кезең қалай өтті?
Иә, пандемия біздің қоғам үшін, соның ішінде ауылдық жерлер үшін өте күрделі жағдай туғызып еді. Көп адамдар жұмыссыз қалды, адамның мүмкіндіктері тарылды. Ал мен сол кезді қарама-қайшы жағынан қарай бастадым: «уақытты пайдаға шығару керек» деп ойладым. Сондай кезде бірден идеям туды: ауылдағы қыз-келіншектер, әсіресе қолөнерге қызығатындар көп, оларға, өзіме де жаңа бастауларға жол ашылатын сәт. Мен банбанерки (кішігірім сувенирлер: тойбастарлар, кәдесыйлар) жасауға бел будым. Күйеуім баспақы кезден-ақ қолдау көрсетті – техника, материалдарды бірге алып, маған көмектесті. Өзім қызықтым, зерттедім, тоқтамай үйрендім. Қолөнер дегеніміз – біртіндеп қалыптасатын, мәнері, сапасы, идеясы бар жұмыс. Мен бір бағытта «сол болды» деп қоймай, ісімді түрлі бағытта дамытқым келді: сүйкімді сувенирлерден бастап, қолдан жасалған сағаттар, эксклюзивті сыйлықтарға дейін. Осылай шағын ғана кәсіптен үлкен бизнеске қадам бастым.
– Жаңа бастаған кезде қандай қиындықтар болды, оларды қалай еңсердіңіз?
Әрине, қиындықтар көп болды. Біріншіден — дұрыс нарық табу. Ауылдан шыққаным үшін, қаладағы немесе онлайн тұтынушылармен байланыс орнату оңай болған жоқ. Екіншіден — сапалы материалдар мен техникаға шығатын шығын. Материалдар, құралдар — бәрі бастапқыда қымбаттайтын. Үшіншіден — тапсырыстарға жауапкершілік: "уақытында, сапалы жасаймын ба?", клиенттің көңілінен шыға аламын ба деген ой әрдайым бар.
Бірақ мен өзіме қағидат қойдым: "бір ғана бағытта қалмаймын, әрқашан үйренемін". Сонымен бойымды жинадым. Күйеуімнің, отбасымның қолдауымен ісім жүре бастады: отбасымның барлығы техниканы, басқа да керек-жарақтарды алып, көмектесіп жүрді. Аудан тұрғындары бізді таныды, жайлап сенім артты, тапсырыстар көбейе түсті. Қолөнер болғандықтан, тапсырысты алдын ала алу маңызды. Біз әдетте тапсырысты үш-төрт күн бұрын аламыз, күрделі тапсырыстар үшін бір апта бұрын қабылдаймыз.
– Қолөнері арқылы кәсіпкерлікке өтуіңіз қандай сезіммен өтті?
Бұл – мен үшін үлкен серпіліс, жаңа кезең. Бастапқыда «жақсы жаңалық жасай аламын ба?» деп қобалжыдым. Бірақ әрбір сәтте өзімнің сүйікті ісім екенін түсіндім. Қолымда жасалған әр бұйым — тек тапсырыс емес, менің жүрегімнің үні. Қыз-келіншектерге айтар едім: бір іспен ғана шектелмеңіздер, жан-жақты болыңыздар. Әйел адам бәріне үлгереді — үйде, жұмыста, кәсіпте.
Шығармашылықтың шексіз екенін түсіндім. Бір кәдесый жасап, «осыннан бастайық» дедім. Бірақ енді мені түрлі сыйлықтар, эксклюзивті суреттермен, картиналармен бизнесті кеңейту қызықтырды. Сол үшін биыл Аса ауылында "Аr ai" атты эксклюзивті картиналар мен кәдесыйлар дүкенін аштым. Бұл — бір жағынан менің еңбегімнің көрінісі, екінші жағынан — ауылдағы, аудандағы басқа қыз-келіншектерге де үлгі болғысы келетіні.
– "Аr ai" дүкені туралы айтып берсеңіз — қандай форматта жұмыс жасайсыздар?
"Аr ai" — эксклюзивті, қолмен жасалған картиналар, сыйлықтар дүкені. Мұнда тұтынушыға бірегей, тапсырыс бойынша жасалған бұйымдар ұсынылады. Мысалы: жеке мерейлі күнге арналған сағаттар, арнайы жазуы бар кәдесыйлар, интерьерге сән болатын картиналар. Қалай десек те, "қолмен жасалған" дегенде сапа бірінші орынға шығады. Тұтынушыға ыңғайлы болу үшін біз алдымен тапсырысты қабылдаймыз, дизайнын келісеміз, материалын талқылаймыз, кейін мерзімге сай тапсырысты дайындап, тапсырыс берушіге өткіземіз. Қолөнер болғандықтан шыдамдылық, күтім өте маңызды: үстінен ще көпінен көп қарап, сапасын төмендетпей. Осы тәсіл өз жемісін берді — аудан тұрғындары сеніммен қарайтын болды, "осы тірлікті сен істедің" деп сөйлейтіндер көбейді.
– Кәсіптің әлеуметтік мәні бар ма — яғни басқа әйелдерге, жастарға үлгі болу тұрғысында?
Иә, әлеуметтік мәні бар деп ойлаймын. Ауылда, әсіресе қыз-келіншектердің жұмыспен қамтуы, өз бағасын табуы оңай емес. Бірақ менің мысалым — «өзімнің сүйікті ісіммен айналысамын, әрі отбасымды, әрі қоғамымды қолдаймын». Қыз-келіншектерге айтарым: бір іспен ғана шектелмеңіздер, жан-жақты болыңыздар. Үйде отырып-ақ, қолыңызбен, ойыңызбен, шығармашылығыңызбен кәсіпке айналдыратын дүниелер бар. Ол үшін батыл болу керек, іздену керек, уақытты бос өткізбеген жөн.
Мен де жас ұрпаққа — "келешекке сеніммен" деп айтамын. Қолөнер арқылы ғана емес, бизнес арқылы өзін шыңдауға болады. Әсіресе әйел адам үшін — үйде бала, отбасы, кәсіп барлығы үйлесуі тиіс. Мен сол үйлесімділікті ұстандым: қазір анамын, әрі "Amanat" партиясының Аса ауылындағы бөлімінде жұмыс істеймін. Бұл да маған әлеуметпен байланыс, жігер, ынта береді.
– Алдағы жоспарыңыз қандай? Кәсібіңізді қалай кеңейткіңіз келеді?
Менің негізгі арманым — кәсібімді кеңейту. Қазір дүкен ашылғанмен, бәрі бастамасы ғана. Болашақта ауылдан шыққан өнімдер бүкіл Қазақстанға, тіпті шетелге жетсе деймін. Басқа кәсіпкер әйелдермен, әсіресе ауылдағы талантты қыз-келіншектерді біріктіріп, кооператив тәсілмен жұмыс жасағым келеді. Материалдар мен дизайн бөлігінде бірлік болса тиімді болар еді. Жаңа бағыттар ашқым келеді. Мысалы, корпоративтік сыйлықтар, ағаштан жасалған интерьер бұйымдары, балаларға арналған дизайн. Қоғамдық деңгейде қолөнерді дамытуға үлес қосқым келеді — шеберлік сыныптары, ауылдағы әйелдерге арналған курстар өткізу. Бұл өзімнің жан дүниеме, қоғамға деген жауапкершілігіме сай келеді.
– Соңғы сұрақ: кәсіпкер болуға ниет еткен әйелдерге қандай кеңес берер едіңіз?
Біріншіден – қорықпаңыздар. Адам тәуекелге бел буып, әрекет жасауға тиісті. Жаңа кәсіп бастау қиын, бірақ орындалуы қиын болғанмен, іске аспауы мүмкін еместі мүмкін қылу. Осы бағытта ізденіңіздер, зерттеңіздер. Бастапқыда бастағанда бір бағытты ғана қолға алып, одан кейін өркендетіңіздер. Мен де бір ғана кәдесыйдан бастадым. Айналаңыздан қолдау сұраудан тартынбаңыздар. Менің күйеуім, отбасым қолдап, сенім білдірді. Төртіншіден – сапа мен жауапкершілікті басты орынға қойыңыздар. Тапсырыс алған соң уақытысында орындау, сапалы материалдар – бұл ең алдымен тұтынушының сенімін арттырады. Бесіншіден – шығармашылықты жоғалтпаңыздар. Кейде шабыт, өзгеріс керек. Тағы да бір кеңесім, жан-жақты болыңыздар, әр түрлі бағытты қолданып көріңіздер. Ізденуден жалықпаңыздар. Ал ең негізгісі – сүйікті ісіңізбен, жаның қалаған жұмыспен айналысыңыздар. Еңбегіңіз рахат әкелетін болса, нәтижесі де көңілден шығады. Менің осы істің арқасында бос уақытым жоқ десем де болады. Сүйікті ісім бар. Нәтижесі де жоқ емес. Биыл “Қазақстанның үздік тауары” байқауына қатысып, “Ең үздік стартап өнім” номинациясын жеңіп алдым.
Гүлмира Іздібайқызының жолы – бұл жай ғана кәсіп емес, өмірге деген құштарлық, еңбекке деген сүйіспеншілік, қолөнер арқылы өз орнын табу мысалы. Ауылдан шыққан, отбасымен, қоғаммен тығыз байланысқан, әйел екенімен кәсіпкер болуды бел еткен жан. Осындай адамдар біздің қоғамға керек.