Әлемде: АҚШ-тың Ресейге жаңа санкциясы, Таяу Шығыстағы шиеленіс және Қытайдағы зілзала
Соңғы тәуліктегі ең өзекті әлем жаңалықтары: Таяу Шығыстағы әскери шиеленіс, АҚШ-тағы сайлау алдындағы тартыс, Қытайдағы қуатты жер сілкінісі, Ресей мен Украина майданындағы жаңа жағдай, сондай-ақ климаттық апаттар мен ғаламдық экономика жаңалықтары, деп хабарлайды BAQ.KZ тілшісі.
АҚШ-тың Ресей мұнай компанияларына салған ауыр санкциялары
Rosneft пен Lukoil – Ресейдің ең ірі мұнай өндіруші компаниялары. 2024 жылы Rosneft 184 млн тонна (≈3,7 млн баррель/күн) мұнай және газ конденсаты өндіріп, әлемдік мұнай өндірісінің ≈3,3%-ын құраған. ЛУКОЙЛ ≈80,4 млн тонна өндірген.
АҚШ 2025 жылдың 22 қазанында санкциялар жариялап: Ресей сақталмайтын соғыс жағдайына қатысты, «соғыс машинасын қаржыландыратын» мұнай секторына бағытталған. Мұндай санкциялар мұнай бағасын көтерді: Brent мұнайы 5%-дан жоғары өсіп, ≈$66/баррель деңгейіне жетті.
Ресей жағы бұл шараларды «достықсыз әрекет» деп бағалап, экономикалық салдары болатынын ескертті.
Неге маңызды?
– Мұнай саласы Ресей бюджетіндегі негізгі табыс көзі; сол арқылы Украинаға қарсы соғыс қаржыланады.
– Санкциялар әлемдік мұнай нарығына әсер етіп, бағаның көтерілуіне әкелді.
– Азиядағы, әсіресе Индиядағы Ресей мұнайын сатып алу жағдайы өзгеруі мүмкін.
Қытайда партия ішіндегі ірі кадрлық тазарту: әскери және саяси элита арасында
Си Цзиньпин бастаған Қытай Коммунистік партиясы(ҚКП) әскери-саяси элитада бірқатар жоғары лауазымды тұлғаларды партиядан шығарды, оның ішінде генерал-лейтенант Хэ Вэйдун және адмирал Мяо Хуа сияқты тұлғалар.
Бұл шаралар Коррупцияға қарсы күрес желісімен және партия ішіндегі бақылауды күшейтуге бағытталған.
Неге маңызды?
– Қытайдың ішкі саяси құрылымындағы өзгерістер сыртқы саясатқа, шешім қабылдауға әсер етуі мүмкін.
– Элиталық тазарту арқылы Си Цзиньпиннің билігі одан әрі күшейіп, партия ішіндегі тәуелсіз топтардың ықпалы төмендеуі ықтимал.
– Бұл өңірдің қауіпсіздігі мен әскери дайындықтарына да әсер етуі мүмкін – әсіресе Қытай-Тайвань, Қытай-Жапония қатынастары тұрғысынан.
БҰҰ сотының шешімі: Газа секторындағы азаматтардың негізгі қажеттіліктері қамтамасыз етілуі тиіс
Біріккен Ұлттар Ұйымының халықаралық соты Израильге Газа секторының тұрғындарына азық-түлік, су, медициналық көмек сияқты базалық қажеттіліктерді қамтамасыз ету міндетін жүктеді.
Бұл гуманитарлық жағдай өте күрделі аймақта және сот шешімі құқықтық тұрғыдан маңызды прецедент болып табылады.
Неге маңызды?
– Адам құқықтары мен халықаралық құқық тұрғысынан үлкен мәнге ие.
– Аймақтағы соғыс және гуманитарлық дағдарыс әлемдік қауіпсіздікке, босқындарға және халықаралық қатынастарға әсер етеді.
– Осы шешімге жауап ретінде Израиль мен Палестина арасындағы жағдай ушығуы мүмкін, сондай-ақ араб елдері мен Батыс арасындағы дипломатиялық шиеленістер күшейуі ықтимал.
АҚШ-тың әскери әрекеттерге қатысты конституциялық шекаралары: Венесуэла жағдайы және ішкі саяси дағдарыс
Дональд Трамп әкімшілігі Венесуэлаға қатысты «соғыс жариялаусыз әскери операциялар жасау мүмкіндігін» айтты, бұл АҚШ конституциялық және халықаралық заңдарының шегін сынайтын мәселе.
Ішкі саяси дағдарыс: федералдық үкіметтің қаржыландырылмауы бірнеше күнге созылды, бұл АҚШ-тың ішкі тұрақтылығына әсер етуде.
Неге маңызды?
– Әскери әрекеттердің заңдылығы демократиялық институттарға деген сенімге әсер етеді.
– АҚШ-тың сыртқы саясатындағы тұрақсыздық әлемдік нарықтарға, серіктестік қатынастарға әсер етуі мүмкін.
– Ішкі саяси дағдарыс АҚШ-тың халықаралық міндеттеріне (мысалы Украина, Орталық Америка) назар аударуын қиындатуы ықтимал.
Еуропалық Одақ (ЕО) – Украинаға қаржылық көмек көрсету, Ресейдің тоқтатылған активтері мәселесі
ЕО Украинаға 2026-2027 жылдарға арналған қаржылық және әскери қажеттіліктерге дайындалуда, шамамен €153-163 миллиард көлемінде.
Тоқтатылған Ресей активтері – шамамен €176-200 миллиард (~$200 млрд) – ЕО арқылы Украинаға несие ретінде қолданылуы мүмкін. Бірақ ЕО ішінде құқықтық және саяси кедергілер бар: Бельгия басты қарсылық білдіруде, заңдық негіз сұрауда.
Неге маңызды?
– Бұл шара Еуропаның Ресейге қарсы саясатының жаңа бағытын білдіруі мүмкін.
– Ақша мен қаржылық қолдау Украинаға соғыс барысында тұрақтылықты сақтау үшін өте маңызды.
– Заңдық және қаржылық қиындықтар ЕО-ның бірлігін сынауы мүмкін – бұл геосаяси салдарға ие.