20 жыл ішінде тұрғын үй нарығы қалай өзгерді

Нұр-Сұлтан, BAQ.KZ. Қазақ құрылыс және сәулет ғылыми-зерттеу және жобалау институты («ҚазҚСҒЗИ» АҚ) зерттеу жұмысын жүргізіп, 2000 жылдан бастап 2020 жылға дейін тұрғын үй құрылысының қалай дамығанын анықтады.

«ҚазҚСҒЗИ» АҚ институты – Қазақстан Республикасы Құрылыс және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық істері комитетінің ведомстволық бағынысты ұйымы, оның қызмет түрлерінің бірі құрылыстағы баға белгілеу мәселелері бойынша зерттеулер жүргізу болып табылады.

ҚазҚСҒЗИ мамандары тұрақты негізде құрылыс материалдарының, конструкциялардың, сондай-ақ монтаждау жұмыстарының бағаларына мониторинг жүргізеді. Мониторингке 3000-ға жуық тауарлар мен қызметтерді жеткізушілер қатысады.

ҚазҚСҒЗИ мамандары соңғы 20 жылдағы тұрғын үй бағасының динамикасын бақылап, 2000 жылы жаңа құрылыстағы тұрғын үйдің шаршы метрі орташа есеппен 21 мың теңге, ал қайталама нарықта - 8 мың теңге тұрғанын анықтады.

Бағаның өсуі 2004 жылы басталды – жаңа тұрғын үй кешендерінде тұрғын үйдің шаршы метрі 70 мың теңгеге, ал қайталама нарықта – м² үшін 40 мың теңгеге сатылды.

Бағаның күрт өсуі 2007 жылы орын алды: жаңа құрылыстарға бағалар м² үшін 161 мың теңгеге дейін көтерілді, қайталама нарықтағы тұрғын үйлер де қымбаттады – 1 шаршы метр үшін 136 мың теңге.

Тұрғын үй бағасының екінші күрт өсуі 2015 жылы орын алды – жаңа құрылыстарда 1м² орташа есеппен 258 мың теңге, ал қайталама нарықта - м² үшін 190 мың теңге тұрды.

2016 жылдан 2018 жылға дейін қайталама нарықтағы бағаның біршама төмендеуі байқалды.

2018 жылы 1м² 186 мың теңгеге дейін арзандады, ал жаңа құрылыстарда бағалар әрі қарай өсе берді – м² үшін 267 мың теңге.

Тұрғын үй бағасының күрт өсуі 2019 жылы тіркелді: қайталама нарықтағы бағалар 1м² үшін 200 мың теңгеге дейін, ал жаңа құрылыстарда 294 мың теңгеге дейін көтерілді, 2021 жылғы қаңтардағы деректер бойынша жаңа үйлердің бағасы 319 мың теңгені, ал салынған 245 мың теңгені құрады.

Жылжымайтын мүлікті сатып алуға деген дүрлікпе сұранысқа және әлемдік нарықтағы жағдайға байланысты осы кезеңде құрылыс материалдары бағасының өсуі байқалуда.

Ұлттық статистика бюросының мәліметтері бойынша, 2004 жылы 2,6 миллион м² пайдалануға берілді және әрбір келесі жылмен өсім байқалды. 2015 жылы 8,9 миллион м² тұрғын үй пайдалануға берілді. Ал 2020 жылы ҚР Құрылыс және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық істері комитетінің деректері бойынша бұл көрсеткіштер рекордтық 15,3 миллион м²-ге жетті. Құрылыстың жоғары қарқыны мен әлемдік нарықтағы бағалар құрылыс материалдарының қымбаттауына әкелді. Бұл ретте жылжымайтын мүлікке дүрлікпе сұраныс жаңа құрылыстарда да, қайталама нарықта да тұрғын үйдің шаршы метрі құнының рекордтық қымбаттауына алып келді, - деп түсіндірді «ҚазҚСҒЗИ» АҚ Бас директоры Бегман Күлбаев.

Жүргізілген зерттеу деректеріне сәйкес, 2020 жылы көп пәтерлі тұрғын үй (КПТҮ) құрылысының үлесі бойынша мына мегаполистер көшбасшылар болды: Нұр-Сұлтан – 33,5%, Алматы - 21,1%, Шымкент – 5,7%.

Өңірлердегі КПТҮ үлесі мынадай: Маңғыстау облысы – 6,8%, Қарағанды облысы – 4,3%, Ақтөбе облысы – 4,1%, БҚО – 3,2%, Ақмола облысы – 2,9%, ШҚО – 2,9%, Қостанай облысы – 2,8%, Атырау облысы – 2,7%, Павлодар облысы – 2,3%, Түркістан облысы – 2,1%, Жамбыл облысы – 1,8%, Алматы облысы – 1,7%, СҚО – 1,6%, Қызылорда облысы – 0,4%.

Нұр-Сұлтанда монолитті темір бетоннан ғимараттардың 66%-ы, ал кірпіштен – 28%-ы салынған, елорда ғимараттарының арасында басымдықта көпқабатты үйлер бар: 5-9 қабатты ғимараттарға 763 мың м² тиесілі және 745 мың м²-ге 10-19 қабатты үйлер салынған.

Алматыда да монолитті құрылыс басым - 62% және 32%-ы кірпіш ғимараттар. Оның ішінде 874 мың м² 10-19 қабатты жаңа құрылыстарға және 765 мың м² 4 қабаттан төмен үйлерге тиесілі.

Ақмола облысында да монолитті құрылыс кеңінен таралған – 53%, ғимараттардың 41%-ы кірпіштен салынған, 333 мың м² 4 қабатқа дейінгі үйлерге тиесілі.

ШҚО-да жаңа құрылыстардың 32%-ы монолиттен, 46%-ы кірпіштен салынған. Олардың ішінде 206 мың шаршы метрі 4 қабатқа дейінгі үйлер, ал 206 мың м² – 5-9 қабатты ғимараттар.

Өңірлерде керісінше кірпіш үй құрылысы басым: Атырауда ғимараттардың 95%-ы кірпіштен салынған, олардың басым бөлігі 4 қабатқа дейін, Маңғыстау облысында – 71% кірпіш ғимараттар және 29% монолитті, 4 қабатқа дейінгі ғимараттар басым. Ақтөбеде ғимараттардың 84%-ы кірпіштен және тек 6%-ы ғана монолитті темірбетоннан салынған, сондай-ақ 4 қабатқа дейінгі үйлер басым. Қарағанды облысында кірпіштен және тастан жасалған үйлер 63%-ды, ал монолитті құрылыс – 17%-ды құрайды, бұл ретте ең көп салынғаны – 4 қабатқа дейінгі үйлер.